DÜNYA'NIN ÖNEMLİ BOĞAZ VE KANALLARI
Burhan BURSALIOĞLU
Bu günlerde Ülkemizde tartışılan İstanbul Kanalı nedeniyle, Dünyada bulunan kanal vo boğazları araştırdım. Edindiğim bilgileri sizlerle de paylaşmayı uygun bulduğum için, bloğuma aktardım.
KANALLAR: İnsan gücüyle yapılmaktadırlar.
1 - Beyaz
Deniz - Baltık Denizi Kanalı (Rusya): Beyaz Deniz - Baltık Kanalı bu iki denizi
birbirine bağlayan kanal 1933´de açıldı. Suyolunun toplam uzunluğu 227 km´ dir.
2008 yılında kanaldan günde 10-15 bot geçmiş. En az derinliği 3,5 m olduğu için
ekonomik üstünlüğü yoktur. Denizde giden gemiler için uygun değildir. Sadece
nehir gemilerinden 600 tonluk tekneler için yapılmıştır. Denizde giden
2000-3000 dwt (Deadweight tons) gemiler için en az 4,5 - 6,0 m. derinlik
gerekir.
 |
| BEYAZ DENİZ- BALTIK DENİZİ KANALI |
2. Rhine –
Main -Tuna Kanalı (Almanya): 1992 yılında tamamlandı. Kara Denizi, Rhine- Main ve Tuna nehirleri
yolu ile Kuzey Denizi´ne bağlar. Yamuk şeklindeki en kesitin tabanda genişliği
31 m, su yüzeyinde ise 55 metredir. Bir denizden öteki denize kadar suyolunun
üzerinde 50´den fazla baraj ve gemi yükseltme geçidi vardır. 2005 yılına göre
kanaldan 6 milyon tondan fazla yük geçmiştir. Kanalda en çok Almanya ve
Hollanda yükleri taşınmaktadır. Denizde giden gemilere uygun değildir.
RHİNE KANALI
3. Süveyş Kanalı (Mısır): 1859-1869 tarihleri Fransızlar
tarafından inşa edilmiştir. Akdeniz´i Kızıldeniz´e bağlıyor. Avrupa ile Asya
arasında denizyolu ile yük taşımada Afrika´yı dolaşmaya gerek kalmadan geçiş
imkânı sağlıyor. 193,3 kilometre
uzunluğundadır. Derinliği farklı bölgelerde 11 ile 24 metre arasındadır.
Genişliği ise 205 metre ve derinliği 11-12 metredir. Su kesimi 10,36 metreden
fazla olan gemiler kanaldan geçemiyor.
Maliyeti yaklaşık 7 milyar dolar. Mısır ekonomisine yıllık katkısı 4,8
milyar dolardır.
SÜVEYŞ KANALI
4. Volga-Don Kanalı (Rusya): Sovyetler Birliği döneminde
inşaatına başlanmıştır. Ancak 1941 - 1945 yılları arasında savaştan dolayı
durdurulmuştur. 1948 - 1952 yılları arasında tamamlanmış ve 1 Haziran 1952´de
kullanılmaya başlanmıştır. Denizde giden gemiler kanaldan geçemez, ancak 500
tonluk gemiler geçebilir. Gemi geçitlerinin suyu Don Nehri´nden gelir.
VOLGA-DON KANALI
5. Kiel Kanalı (Almanya): 1895 yılında yapılmıştır. Savaş
gemilerinin Danimarka´yı dolaşmadan geçiş yapabilmesi için tasarlanmıştı. Yaklaşık 98 kilometre uzunluğundadır.
Genişliği 103 metre, derinliği ise 11 metredir. Kanalın üzerinde 42 metre
yükseklikte 7 köprü bulunmaktadır.
KİEL KANALI
6. Panama Kanalı (Panama): 77 km uzunluğundadır. Atlantik
ile Pasifik Okyanusları´nı birbirine bağlıyor.
1904-1914 yılları arasında yapılmıştır. Yılda 15 bin dolayında gemi
geçmektedir. İki okyanus arasındaki denizyolunu 10 bin kilometreden fazla
kısaltmıştır. En geniş olduğu nokta 36
metre, ancak çift yönlü gemi akışı olduğu bölgelerde çok daralıyor. Maliyeti 15 milyar dolar dolayındadır. Panama
ekonomisine yıllık gelir katkısı 1,8 milyar dolardır.
PANAMA KANALI
7. Tuna - Karadeniz Kanalı (Romanya): İlk defa 1830´larda
düşünülmüş, ancak Nikola Çavuşesku, 1973 yılında yeni bir proje ile işe
başlamıştır. 1984 yılında güney kolu tamamlanmıştır. Uzunluğu 64,4 km´dir.
Genişliği 90 metre, derinliği 7 metredir. Yaklaşık 2 milyar dolara mal olmuş ve
50 yılda kendini amorti edeceği tahmin edilmişti. Fakat 2005 yılında yıllık
geliri sadece 3 milyon dolar olmuştur.
TUNA- KARADENİZ KANALI
8. Korint Kanalı (Yunanistan):1881-1883 yılları arasında
inşa edildi. Panama Kanalı´nı inşa eden Macar mühendisler tarafından
tasarlandı, Yunan inşaat şirketleri inşa etti. Korint Körfezi ile Saranik
körfezini birbirine bağlıyor. 6,3 kilometrelik uzunluğuyla diğer örneklerden çok
daha kısadır. Gemiler yol mesafesini 700 kilometre kısaltıyor. Kanalın genişliği 24, derinliği 8 metredir.
Küçük en kesitinden dolayı modern okyanus gemilerinin geçişine uygun değildir.
Yılda 11 bin gemi geçiyor. Yıllık işletme maliyeti 1 milyon dolardır.
KORİNT KANALI
BOĞAZLAR: İki kara arasında kalan ve iki denizi birleştiren dar deniz parçalarına BOĞAZ denir. Tabiattaki oluşumlarla meydana gelmiştir.
* Istanbul Boğazı
Karadeniz – Marmara Denizi arası
Karadenize kıyısı olan ülkeler kullanmak zorundadır. Genel olarak kuzeydoğıu, güneybatı doğrultusunda uzanıp İstanmbul şehrini i,ki parçaya ayırır. İstanbul boğazı 4. jeolojik dönemde oluşmuştur.
İSTANBUL BOĞAZI
* Çanakkale Boğazı
Marmara – Ege Karadenize kıyısı olan ülkeler kullanmak
zorundadır. 3. jeolojik dönemde meydana gelen bir çöküntü sonucunda oluşmuştur. Uzunluğu 65 km.en geniş yeri 5.800 m., en dar yeri 1250 m. dir.
ÇANAKKALE BOĞAZI
* CebeliTarık Boğazı
Akdeniz ile Atlas Okyanusunu birleştirir. Eski tarihlerde Cape adı ile anılan boğaz, daha sonra Arap ordu komutanı Tarık Bin ZEYİD adı ile anılmıştır. CEBEL Arapçada dağ anlamına gelmektedir. Cebelitarık, Tarık dağı anlamına gelmektedir.
CEBALİTARIK BOĞAZI
* Bab-ül mendep boğazı
Kızıl denizi Umman denizine, ADEN KÖRFEZİNE bağlar. 32 km. uzunluğundadır.
BAB -ÜL MENDEP
* Hürmüz boğazı Iran
Körfezini Umman Denizine bağlar.
HÜRMÜZ BOĞAZI
* Messina boğazı
Tren Denizi- Yunan Denizi
Italyada Sicilya adasıyla Italya yarımadası arasındadır.
MESSİNA BOĞAZI
* Bering boğazı Asyanın en doğu noktası ile, Amerikanın en batı noktası arasındaki boğazdır. Boğaz 92 km. genişliğinde, 40 - 50 m. derinliğindedir.
Kuzeydeki Chukchi denizi ile, güneydeki Bering denizini ( Büyük Okyanus) birbirine bağlamaktadır. Adını Danimarkalı,Rus asıllı, boğazı ilk geçen kaşifVitus Bering den almıştır. Buzul çağlarında oluştuğu tahmin ediliyor.
BERRİNG BOĞAZI
* Magellan (Macellan) Boğazı
Atlas Okyanusu- Büyük Okyanusa bağlar.
G.Amerikanın en güneyindedir.Ana kıta ile Tierra del fuego takımadalatrını ayırır. (Drake Boğazı biraz daha güneyde)
MACELLAN BOĞAZI
* Malakka boğazı
Sumatra adası ile Malakka yarımadası arasındadır. Endonezya-Malezya arasında 805 km. uzunluğundadır.
MALAKKA BOĞAZI
* Sonde Boğazı
Sumatra adası ile Cava Adası arasındadır. (Endonezya)
SONDE BOĞAZI
* Dover Boğazı Manş
Denizi Kuzey denize bağlar.
Ingiltere-Fransa arasındadır.(Manş Denizi boğaz gibidir.) Uzunluğu 185 km. en dar yeri 35 km.dir
DOVER BOĞAZI
* Lucon Boğazı: Tayvan, Luzon adası ve Filipinler arasında yer almaktadır.
LUCON BOĞAZI
* Makkasar Boğazı: Endonezyadaki Sulawesi ve Borneo adalarının arasındaki boğazdır.
MAKKASAR BOĞAZI
Tasmanya Boğazı: Avusturalya ile Tasmanya arasındaki boğazdır.
TASMANYA BOĞAZI
YUKARDA DA GÖRÜLDÜĞÜ GİBİ . DÜNYANIN HİÇBİR KANAL VE BOĞAZINDA
İLKİ KITAYI VEYA İKİ DENİZİ BİŞRLEŞTİREN İKİ KANAL VE BOĞAZ
BULUNMAMAKTADIR.
