GÜNCEL

NİÇİN 1 MAYIS  ?

Burhan  Bursalıoğlu 

 

Bugün , Uluslararası işçi bayramını bir kez daha kutlayacağız. Bayram niteliği taşıması gereken 1 Mayıs gündeme düştüğü zaman içimde  bir  burukluk hissederim. Bizde işçi bayramı olarak kutlanırken, işçilerin hakları dile getirilirken, çalışma ve ücret konularını davul zurna eşliğinde, halay çekerek, her atılan adımın bir sorunu temsil ederek halka kendini tanıtırken, hangi zihniyetin temsilcisi olduğu bilinmeyen bazı güç temsilcilerinin, sopalı, silahlı saldırısına maruz kalmaktadır. . İnsanlar ölmüştür.  Genelde, Taksim Meydanında yapılan  şenlikte Taksim alanı kanla sulanmıştır. Hain odaklar çocuk, genç, yaşlı ayırmamıştır. Ne yazık ki,  1 Mayıs 1977 de öldürülen 37 kişinin arasında, İzmit te  öğretmenlik yapan  sınıf arkadaşım da  vardı. Onun için her 1 Mayıslar gelince bir tedirginlik ve burukluk hissederim.

Nedir 1 Mayıs ?

19. yüzyılda, Avrupa ve Amerika'daki işçiler, çok kötü koşullar altında  çalışıyorlardı. Her çareye başvuruyor, yaşadıkları koşulları değiştirmek üzere, ücret ve çalışma saatlarının 8 saata indirilmesi için, bir çok grev ve direniş gerçekleştiriyorlardı. Üstüne üstlük, Amerikan ekonomisinin 1860'lı yıllardan itibaren büyük sorunlar içine girmesiyle işverenler 1874 yılında dört eyalette birden ücretlerin düşürülmesine karar verdiler.

 Ocak 1874 tarihinde, işçilerin  düzenledikleri kitlesel bir toplantı, polis tarafından bastırıldı. Bir çok işçi yaralandı ve tutuklandı.

Bir müddet  sonra  aynı amaçla  Pensilvanya'da kömür işçileri  toplandı.  Yine aynı kafa, aynı beyin ve aynı düşüncede olanlar  direnişi  kanlı bir biçimde kırdılar. 10 işçi lideri asıldı, 14'ü zindanlara atıldı.

1877 yılında bütün baskılara rağmen 8 saatlik işgünü isteyen ve ücretlerinin düşürülmesini protesto eden işçiler eylemlerini doruğa ulaştırdı. Bu eylemlerde demiryolu işçileri 12 ölü verdi. 1877 direnişi de kanlı biçimde sona erdi. Ama işçi sınıfı örgütlenmesini sürdürdü.

1 Mayıs 1886 günü Amerikan işçileri genel greve çıktı. 80 bin işçi sekiz saatlik işgünü için direnişe geçti. 3 Mayıs'ta Chicago'da direnişçi işçilerin üzerine ateş açıldı. Yüzlerce işçi çoluk çocuk demeden vuruldu, bir çoğu hapse atıldı.

Olayı protesto eden işçiler, ertesi gün yeniden alanlardaydı. Kalabalık dağılırken bir kışkırtıcının attığı bomba ortalığı karıştırdı. Bunun üzerine polisler gösterilere katılanlara karşı silah kullandı. Olaylar sonunda dört işçi önderi idam edildi.

1888 Aralık'ında toplanan Amerikan İşçi Federasyonu 8 saatlik işgünü elde edilinceye kadar, her yıl 1 Mayıs'ta kitle gösterileri düzenleme kararı aldı. Aynı aylarda birbirinden habersiz olarak Fransız ve Belçika İşçi Sendikaları Konfederasyonları sekiz saatlik işgünü için mücadele kararı alıyordu.

14-21 Temmuz 1889'da Paris kongresi ile kuruluşu gerçekleştirilen 2. Enternasyonal, 1 Mayıs'ı işçi sınıfının uluslararası birlik ve dayanışma günü ilan etti.

1890 yılından sonra 1 Mayıs'lar bütün ülkelerde uluslararası işçi bayramı olarak  kutlanmakta ve  1 Mayıs genel tatil olarak kabul edilmiştir. 29 yıl sonra,  1919 da, Uluslararası Çalışma Örgütü, (ILO) kuruluş kongresinde 8 saatlik işgünü nü de  kabul etti.


ÜLKEMİZDE 1 MAYIS KUTLAMALARI

Ülkemizde ilk 1 Mayıs kutlamaları 1906 yılında yapıldı. 1 Mayıs son yıllara kadar hemen hemen her dönem "komünistlik"le eş anlamlı görüldü ve çoğunlukla yasaklandı veya olaylı geçti. Osmanlı İmparatorluğu'nda ilk 1 Mayıs, II. Meşrutiyet'in ilanından bir yıl sonra, 1909'da Üsküp'te Bulgar, Sırp ve Türk işçilerin katılımıyla kutlandı. 1910'da 1 Mayıs, Selanik ve başta birkaç Rumeli şehrinde,  1911'de, Üsküp, Selanik, İstanbul Edirne ve Trakya şehirlerinde kutlandı. Selanik'teki gösteriye 14'ten fazla sendika, Yahudi, Bulgar, Yunanlı ve Türk işçiler katıldı. Yük arabası sürücüleri, mavnacılar, liman ve yükleme-boşaltma işçileri iş bıraktı. 1912 yıllarında 1 Mayıs'ın daha geniş katılımlarla kutlandı. 1920, 1921, 1922 ve 1924 yıllarında İstanbul ve değişik bölgelerimizde de 1 Mayıs kutlamaları yapıldı.

İkinci dünya savaşından sonra ülkemizde sendikacılık hareketinin yeniden gelişmesi ve özellikle Uluslararası sendikacılık hareketi ile tanışmasıyla birlikte, 1 Mayıs'ın işçi sınıfının birlik ve Uluslararası dayanışma günü olduğu anlaşılmaya başlandı.

1960'lı yıllarda işçi sınıfı çeşitli nedenlerle bölünmüş durumdaydı. 1967 yılında DİSK kuruldu. 1976 yılında DİSK'in öncülüğünde 1 Mayıs İstanbul Taksim meydanında yüz binlerin katılımı ile kutlandı. Bu kutlamadan, İşçi sınıfının birlik, mücadele ve dayanışma bilincinin ulaştığı boyutlardan rahatsız olan sermaye çevreleri 1 Mayıs 1977 yılı 1 Mayıs’ında artık "1 Mayıs Alanı" olarak anılmaya başlayan Taksim Meydanı’nda, yüz binlerce işçinin katıldığı kutlamayı kana buladılar. Bilinen  katliam yaşandı.. Bu katliama karşı işçi sınıfımız 1978 1 Mayıs'ın da yine 1 Mayıs Alanındaydı. Daha sonra, sıkıyönetim ve ağır baskılar altında 1 Mayıs çeşitli illerde  guruplarca   kutlandı. 1992 yılında ise TÜRK-İŞ, HAK-İŞ, DİSK ‘in katılımıyla 1 Mayıs'ı alanlarda birlikte coşkuyla kutlandı.

2010 yılında, yine Taksim meydanında, yüz binlerce işçi  ve halkın katılımıyla kutlanan  1 Mayıs olaysız ve örnek teşkil edecek bir  olgunlukta  geçti.  2011 in bu günü  olan 1 Mayıs kutlamalarının da aynı coşkuyla kutlanacağına emin olarak, 1 Mayıs'ın "Komünist bayramı" olduğunu  ileri süren  sermaye sahiplerinin işçiyi bölme çabalarına  alet olmayacaklarına  da  inanıyorum,

Her alandaki Türk işçisinin  “1 Mayıs İşçi Bayramı “ kutlu olsun.