Burhan Bursalıoğlu
 |
| KİBRİT ÇÖPLERİNDEN OLUŞAN EYFER KULESİ |
Kibrit çöpleri genelde insanların yaşantılarına benzetilir. Kibrit kutusu insanın yaşadığı toplumu ifade eder bir bakıma.
Bazı kibrit çöpleri vardır bir amaç için yanarlar,
kimi bir sigara yakar,
kimi bir ocak,
kimi boş yere yanıp tükenir hiçbir işe yaramadan.
kimi ise bir ormanı, bir evi, büyük bir alanı yakar kül eder, kendisiyle birlikte.
Kibrit kutusunu açıp baktığınızda hepsi aynı gibi gözükse de birbirinden farklı kibrit çöpleri vardır. Bazıları yanamayacak kadar incedir. Yakarken kırılır zannedersiniz ama bilirsiniz en iyi onlar yanar. Bazıları da epeyce kalın, zannedersiniz ki yanınca yeri göğü yakacak ama yakınca bir bakarsınız fıs diye bir ses çıkarır kendisini bile yakamaz, sadece ucundaki kimyasal madde alev bile almadan kararır gider.
Kimileri eğri büğrüdür ama yine de bir kibrit çöpünden beklenen fonksiyonları eksiksiz yerine getirirler.
Her zaman en üstteki kibrit çöpleri ilk önce yanar.
Bir büyüğümüzün çok sevdiğim bir lafı vardır.
Bir ağaçtan binlerce kibrit çöpü çıkar, bir kibrit çöpü bir ormanı yakar.
Yanıp bitme hayatin bitmesi gibidir, ucundan başlar yavaş yavaş dibine doğru sonunda kapkara bir şey kalır.
İşte insan yaşamı da bu kibrit çöplerine benzer, kimi insanlar vardır kötü işler yaparlar, orman yakma misali, kimi insanlar vardır kendinden beklenileni asla yerine getiremezler, kalın kibrit çöpü gibi kendi kendilerini yok eder giderler, kimi insanlar vardır bir lambanın fitilini yakarlar kendileri yok olup gitse de ışığı kalır.
Bazı kibrit çöpleri de aykırı insanları ifade eder tüm kibrit çöpleri ayni yöne bakarken onlar tam tersine bakar kutuda. Kutu açıldığında ilk önce onlar göze çarpar ve herkesden önce yanarlar. Aykırılık başa beladır.
Bazı kibrit çöpleri birbirine yapışmıştır. Dikkat ederseniz onlar da kafadar insanlar gibidirler. Kanka misali biri yanınca diğeri de yanar. Ama en tehlikelisi kendiyle birlikte kutuyu da yakan kibrit çöpleridir. İçinde bulundukları toplumu çökertirler.
Bazı kibrit çöplerinin ucunda kimyasal maddesi yoktur. Ne yaparsa yapsınlar yanamazlar. Toplumun içerisinde ot gibi yaşar giderler. Toplum nereye, Onlar oraya.
Bazı kibrit çöpleri vardır bir amaç için yanarlar,
kimi bir sigara yakar,
kimi bir ocak,
kimi boş yere yanıp tükenir hiçbir işe yaramadan.
kimi ise bir ormanı, bir evi, büyük bir alanı yakar kül eder, kendisiyle birlikte.
Kibrit kutusunu açıp baktığınızda hepsi aynı gibi gözükse de birbirinden farklı kibrit çöpleri vardır. Bazıları yanamayacak kadar incedir. Yakarken kırılır zannedersiniz ama bilirsiniz en iyi onlar yanar. Bazıları da epeyce kalın, zannedersiniz ki yanınca yeri göğü yakacak ama yakınca bir bakarsınız fıs diye bir ses çıkarır kendisini bile yakamaz, sadece ucundaki kimyasal madde alev bile almadan kararır gider.
Kimileri eğri büğrüdür ama yine de bir kibrit çöpünden beklenen fonksiyonları eksiksiz yerine getirirler.
Her zaman en üstteki kibrit çöpleri ilk önce yanar.
Bir büyüğümüzün çok sevdiğim bir lafı vardır.
Bir ağaçtan binlerce kibrit çöpü çıkar, bir kibrit çöpü bir ormanı yakar.
Yanıp bitme hayatin bitmesi gibidir, ucundan başlar yavaş yavaş dibine doğru sonunda kapkara bir şey kalır.
İşte insan yaşamı da bu kibrit çöplerine benzer, kimi insanlar vardır kötü işler yaparlar, orman yakma misali, kimi insanlar vardır kendinden beklenileni asla yerine getiremezler, kalın kibrit çöpü gibi kendi kendilerini yok eder giderler, kimi insanlar vardır bir lambanın fitilini yakarlar kendileri yok olup gitse de ışığı kalır.
Bazı kibrit çöpleri de aykırı insanları ifade eder tüm kibrit çöpleri ayni yöne bakarken onlar tam tersine bakar kutuda. Kutu açıldığında ilk önce onlar göze çarpar ve herkesden önce yanarlar. Aykırılık başa beladır.
Bazı kibrit çöpleri birbirine yapışmıştır. Dikkat ederseniz onlar da kafadar insanlar gibidirler. Kanka misali biri yanınca diğeri de yanar. Ama en tehlikelisi kendiyle birlikte kutuyu da yakan kibrit çöpleridir. İçinde bulundukları toplumu çökertirler.
Bazı kibrit çöplerinin ucunda kimyasal maddesi yoktur. Ne yaparsa yapsınlar yanamazlar. Toplumun içerisinde ot gibi yaşar giderler. Toplum nereye, Onlar oraya.
İnsan yaşamına benzetilen kibrit nasıl oluşmuştur?
 |
| 16 YIL VE 6 MİLYON KİBRİT ÇÖPÜYLE BİTİRİLEN KALE |
Kibrit, kimyasal tepkimelerle ateş elde etme aracıdır. XVII. yüzyılın ikinci yarısından beri bilinmekteydi; Kullanılışı basit ilk kibrit 1831 yılında, Dole’de, on dokuz yaşındaki genç bir Fransız öğrencisi olan Charles Sauria tarafından geliştirildi: Daha sonra, İsveç’te, çakma yerine sürülen bir başka karışıma kırmızı fosfor (beyaz fosforun tersine, zehirli değildir) katıldı ve kibritin ucunda sadece potasyum klorat kaldı, böylece «İsveç» kibriti veya «güvenlik» kibriti doğdu.
Ama ilk kibrit yapımı, ancak 1927'de gerçekleştirildi. John Walker tarafından İngiltere'de yapılan bu kibritler, potasyum klorat (KCIO,), antimon sülfür (Sb2Si) ve arap zamkından oluşuyordu ve herhangi bir yere sürtülünce yanıyordu. Fosforun daha az •etkin bir biçimi ya da alotropu olan kırmızı fosforun bulunması, yalnızca önceden hazırlanmış kibritlerinin üretimine yol açtı Kibritlerin sürtme yüzeyi kırmızı fosfor içerir ve kutunun bir yanma arap zamkıyla, üre formaldehitle ya da başka bir güçlü yapışkanla tutturulur. Kibritin başında bulunan potasyum klorat, kibrit çakıldığında kutu üstündeki fosforla temas edince, ortaya çıkan kimyasal tepkime, kibritin yanmasını başlatacak ısıyı oluşturur. Kibritlerde, potasyum kloratın yanı sıra, onunla tepkimeye giren KÜKÜRT bulunur. Ayrıca, cam tozu ve demir oksit (FeıOs) gibi, kimyasal etkileri olmayan seyrelticiler vardır. Seyrelticiler, yanma hızının denetim altında tutulmasını sağlar. Bileşenleri bir araya getirip, onları kibrit çöpünün ucuna tutturmak içinse , genellikle hayvansal zamktan yararlanılır.Her yerde çakan kibritlerde, kükürtten daha etkin olan fosfor seskisülfür bulunur. Düz olmayan bir yüzeye sürtme, fosfor seskisülfür ile potasyum klorat arasında, kibritin tutuşmasına neden olan tepkimeyi başlatır.
kibritlerin renkli olanları, uygun boyaların katılmasıyla yapılır. Günümüzde, demir oksit ve mangan dioksit gibi renkli bileşikler yerlerini, çinko oksite (ZnO) bırakmışlardır.
kibritlerin renkli olanları, uygun boyaların katılmasıyla yapılır. Günümüzde, demir oksit ve mangan dioksit gibi renkli bileşikler yerlerini, çinko oksite (ZnO) bırakmışlardır.
KİBRİT ÇÖPÜ:
Çeşitli kimyasal maddelerden sonra, kibrit yapımında kullanılan en önemli madde ağaçtır. Bununla birlikte, kibrit çöpü için parafinlenmiş pamuk, kağıt ve karton gibi ç'eşitli maddelerden de yararlanılabilir. Kibrit çöpü yapımında kullanılan ağaçlar, beyaz, kokusuz, düz damarlı, kolay işlenebilir ve parafini emmesi için gözenekli olmalıdır. Çok sert ya da çok yumuşak ağaçlar elverişsizdir: Çok sert ağaçlar parafini emmez, çok yumuşak olanlarsa kolayca eğrilirler. Kibrit çöpünün başı, kimyasal madler sürülmeden önce, sıcak parafine batırılır. Parafin, alevi çöpe aktararak, yanmasını kolaylaştırır. Söndürüldükten sonra yeniden parlamasını ya da alevsiz olarak yanmayı sürdürmesini önlemek için, kibrit çöplerine, bir alev geciktirici Madde olan Amonyum sulfat emdirilir.Kibrit çöpü üretiminde, yaklaşık 100 kg ağırlığında, 3 metre uzunluğunda olan kütükler, önce 1/2 metre uzunluğunda kesilir, sonra, soyma makinalarında tabaka haline getirilirler. Aşağı yukarı 2,3 mm kalınlığındaki uzun şerit kesicilere sürülürler. Kesiciyle, 5 dakikadan kısa sürede, 1 milyonun üstünde kibrit çöpü üretilir. Çöplere daha sonra, döner tamburlarda amonyum fosfat emdirilir. Kurutulan çöpler, cilalanıp temizlenir ve çelik borularla kibrit makinalarına gönderilir.
OTOMATİK KİBRİT MAKİNESİ
Otomatik kibrit makinasıyla,8 kişi gibi az sayıda insanla, günde yaklaşık 20 milyon kibrit üretilip kutulanabilir. Çöpler, makinanın yavaşça yürüyen çelik bandı üstündeki uygun deliklere, otomatik olarak yerleştirilir. Yerleştirilen çöpler, önce sıcak parafin banyosundan geçerler. Sonra çelik bant, kibrit başlarını oluşturan kimyasal bileşim üstünde durur. Aynı anda yaklaşık 6000 çöp, sıvı karışım içine daldırılır. Bundan sonraki aşama, başı kurutmaktır. Bu işlemin çok yavaş yapılması gerekir: Hızlı kurutma, kibritin gerektiği gibi çakmamasına yol açar Yaklaşık bir saat sonra, kibritler kutulanmaya hazır hale gelir. Çelik bant, düzenli olarak hareket eden kütü içlerine doğru iner. Kibritler, bant içindeki deliklerden, düzgün biçimde ve doğru sayımda püskürtülür. Dolan kutu içleri, taşıyıcı bantla, kutu dışlarının bulunduğu bölüme aktarılır. Burada aynı anda 16 kutu içi, hızla 16 kutu dışının içine itilir. İşlem dakikada 50 kez yinelenir.
.
Karton kapak içine sıkıştırılmış karton ya da ağaç çöplerden oluşan poşet kibritler de aynı yolla yapılır. Çöpler, kibrit makinasına yerleştirilir. Kibrit başları kuruduğunda, kibritler poşetleme makinasına gönderilir.
Karton kapak içine sıkıştırılmış karton ya da ağaç çöplerden oluşan poşet kibritler de aynı yolla yapılır. Çöpler, kibrit makinasına yerleştirilir. Kibrit başları kuruduğunda, kibritler poşetleme makinasına gönderilir.
 |
| TC nin İLK KİBRİT KUTUSU |
TÜRKİYEDE
Türkiye 1929′a kadar kibriti Avrupa’dan ithal ederdi ilk fabrika İstanbul’da Büyükdere’de kuruldu (1932). Yirmi yıl devlet tekelinde tutulan kibrit yapımı işi 1952′de serbest bırakıldı ve bu tarihten sonra özel fabrikalar da kuruldu
ZEKA YARIŞMASI
Kibrit çöplerinden balık - Zeka sorusu
Resimde 8 kibrit çöpü ve 1 düğmeden yapılmış balık görülüyor.
Üç kibrit çöpünün ve düğmenin yerini öyle değiştirin ki Balığın başı sola değil de sağa bakıyor olsun. Yani balık 180 derece dönmüş ters yöne doğru yüzüyor olsun.
Cevabını aşağıdaki yorumlar bölümüne yazınız. Doğru cevaplar arasında çekeceğim kura sonucu kazanana bir kitap göndereceğim.
Kolay gelsin.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder