TÜRK KADINININ GEÇMİŞİ - 4 --

........................................ iLK Kaymakam: Özlem Bozkurt .........

Vali: Lale Aytaman

TÜRK KADINININ İLKLERİ

Burhan Bursalıoğlu

İslamdan önce ve sonra Türk Kadını yazı serimizin sonuncusu olan TÜRK KADININ İLKLERİ’nde Osmanlı İmparatorluğunun son dönemlerinde görev alan ilk kadınlarımız ve Cumhuriyet Döneminde , özgürleşen kadının eğitimlerinin erkeklerle birlikte, aynı sıralarda yapma sonucunda edindikleri mesleğin ilkleri olması nedeniyle tarihe geçmişlerdir.

Elbette birçok branşta ve konuda ilk kadınlarımız vardır. Burada onların tümünü saymak mümkün değildir. Sadece genelleştirme sonunda aşağıdaki alfabetik sıra oluşmuştur. Eksik ve unutulanlar bu listeye eklenebilir.

Aramızdan ayrılan bir kısım İlk kadınlarımıza Allahtan rahmet, yaşayanlara da uzun ömürler diliyor, hepsini saygı ile anıyorum.

İLK:
Adalet Bakanı: Prof. Aysel Çeliker 2002 de Adalet Bakanı olarak göreve atandı.
Adalet Müfettişi ve Adalet Başmüfettişi Nazmiye Kılıç
Alfabenin yazarı: Melahat Uğurkan
Anayasa Mahkemesi Başkanı: 2005 de Tülay Tuğcu, Anayasa Mahkemesinin ilk kadın başkanı ve Yüce Divan’ın da ilk kadın başkanı oldu.
Avukat: Süreyya Ağaoğlu . Hukuk PROF. Ahmet Ağaoğlunun Kızı. 1904 de doğdu. 1920 de Hukuk Fakültesine kaydoldu. 1989 da 85 yaşında vefat etti.

Bakan: Prof. Dr. Türkan Akyol . 1971 de Nihat Erim Hükümetinde Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı oldu. Bakanlığının 8. ayında 11 bakanla birlikte istifa ederek, Ankara Üniversitesi Rektörlüğüne atandı. 1983 de SODEP kurucusu oldu.
Banka Müdürü: İclal Ersin

Başbakan: Prof. Dr. Tansu Çiller. 25 Haziran 1995 de Hükümeti kurdu.

Belediye başkanı: Müfide İlhan ( Bazı kaynaklar Müjde diye yazarlar.) 1950 de Mersin’de Belediye Başkanı seçildi.

Büyükelçi: Filiz Dinçmen .1939 Zonguldak doğlu. 1961 de Dış işleri Bakanlığı BM Dairesi 3. katibi, 1982 de Lahey Büyükelçisi oldu. 1984 de Strasbourg ‘da Avrupa Konseyi Türkiye daimi temsilcisi oldu. Daha sonra 1988 de Müsteşar, 1991 de Bakanlık sözcüsü oldu.
Çöpçü: Elif Yazgan
Dağcı: Eylem Elif Maviş. 2006 da Everest zirvesine çıkan ilk kadın dağcımız.

Danıştay Başkanı: Füruzan İkincioğulları Danıştay üyesi: Şükran Esmerer
Dekan: Prof. Dr. Nüzhet Toydemir Gökdoğan. 1954 de İstanbul Fen Fakültesi Dekanlığına seçildi.
Deniz Subayları. 1996 da ilk Deniz Kadın Subayları Deniz Harp Okulundan mezun oldular.
Devlet Memuru: Bedriye Osman hanım 1913
Diş hekimi: Ferdane Bozdoğan Erberk. 1924 de diplomasını aldı.

Dış işleri görevlisi: Adile Ayla
Doğum Uzmanı: Dr. Pakize İzzet Tarzi.1935 Doğum uzmanlığı tahsilini tamamladı. Tarzi, İstanbul Boğazını yüzerek geçen ilk kadın ünvanını da taşıyor.
Doktor: Safiye Ali .1891 yılında doğdu. Doktor olma arzusunda olan Safiye Ali, kadınların doktor olması için Tıp öğrenimi görmesi imkansızdı. Maarif Bakanı Şükrü Bey’in desteğiyle 1920 de Almanya’ya tıp eğitimine gönderildi. Kadın ve çocuk eğitimi gördükten sonra yurda döndü. Cağaloğlunda klinik açtı. Erkek doktor arkadaşları olan Besim Ömer Paşa, Akil Muhtar ve operatör Emin Bey den çok yardım almıştır. Bir müddet sonra sağlık nedenleriyle Almanya’ya gider, mesleğini burada sürdürür. 2. Dünya savaşında Alman yaralılara bakar ve savaş sonunda Türkiye’ye gelir 1952 de kanserden ölür.

Dünya güzeli: Keriman Halis

Eczacı: Rukiye Kanat Arran
Ekonomi Doktoru: İclal Ersin
Eksper: Diler Cesur. 1981 de bu göreve atandı.

Emniyet müdürü: Feriha Sanerk

Fotoğrafcı: Semiha Es. Hürriyet Gazetesinin Kore savaşının fotoğraflarını çekmek için ilk defa bir kadın savaş muhabiri olarak atanıyor. Semiha Es, Hikmet Ferudun Es’in eşidir.
Fotoğraf muhabiri: Eleni Küreman. 1947 de Associated pres Ajansında foto muhabiri olarak gazeteciliğe başladı.
Gazeteci: Selma Rıza. Avusturyalı bir anne ve Türk babadan olmuş tur. 1908 de Paris’ten İstanbul’a gelerek gazeteciliğe başlamıştır. 193i de vefat etmiştir.
Genel Müdür: Mükerrem Aker
Güzellik kraliçesi: 1929 yılında Feriha Tevfik kraliçe oldu.
Hakim: Suat Berk . 1925 de ilk kadın Sulh Hukuk hakimi oldu

Hazine genel müdürü: Aysel Gönül Öymen

Hemşire: Esma Deniz. 1924 de Hemşirelik okulunu bitirdi. Amerikada New York Columbia Üniversitesi, Teachres Colege ye giden Deniz 1923 de mezun oldu. Bir yıl Amerikada kaldıktan sonra 1931 de yurda döndü. 95 yaşında ölen Deniz, 73 yıl hizmet verdi.

Hesap uzmanı: Müşerref Çallılar ve Güzide Amark

Heykeltıraş: Sabiha Bengütaş. 1940 yılında doğmuş. Babasının Şamda görevde bulunması nedeniyle eğitimini Şam’da Fransız Katolik okulunda yapmıştır. İstanbula döndükten sonra. Köprülü Fuat Paşa okuluna girerek mezun oldu. Küçük yaşlardan beri sanata olan tutkusu nedeniyle, daha liseyi bitirmeden, 16 yaşında Sanayi-i Nefise Mektebinin resim bölümüne kaydoldu. Antik bir büstü kopya eden Sabiha’yı gören heykel dersi hocası onu ilk kız öğrenci olarak heykel bölümüne aldıo. Birincilikle bitirdiği okuldan sonra, Roma Güzel Sanatlar Akademisinde ihtisas yaptı.Taksi Meydanındaki Atatürk Abidesini yapan İtalyan Canocin’in asistanlığı yaptı. Çankaya köşkünün bahçesindeki Atatürk heykeli ile, Mudanya’da bulunan İsmet İnönü’ün heykelleri Bengütaş’ındır. 1992 yılında vefat etmiştir.

Hukukçu: Beraat Zeki Üngör
İlçe Jandarma Komutanı: Songül Yakut. 30 Ağustos 2004 de ilk kadın ilçe Jandarma komutanı olarak göreve atandı.

Jet pilotu: Leman Altınçekiç

Karakol amiri: Nevlan Kulak

Kaymakam: Özlem Bozkurt

Kimyacı: Remziye Hisar. 1902 de Üsküpte dünyaya gelmiş. İlkokulu 9 yaşında bitirmiş. İttihat ve terakki okulundan sonra E mirgan Inas Rüştiyesinden mezun olur. Darülfünun kimya bölümüne kaydolur. Ülkede kadın kimyacının olmaması nedeniyle bu bölümü seçtiğini söyler. Daha sonra Bakü’ ye gider. Azerbaycanda tanıştığı Dr. Reşit Süreyya Görsev’le evlenir. Yurda döner ve Adana öğretmen okuluna müdür olarak atanır. Eşinin tedavisi için Paris’e gider. Kimya bilgisini geliştirmek için Sorbonne Üniversitesine kaydını yaptırır Biyokimya sertifikası alır. Pariste Devlet bursuyla e Doktorasını yaparken bursu kesilir ve yurda döner.Erenköy lisesine kimya öğretmeni olarak atanır.. Yarım kalan doktorasını tamamlamak için 1930 da tekrar Paris’e gider. Doktora tezini kazandıktan sonra Türkiye’ye döner ve 1933-1936 yılları arasında İstanbul Üniversitesinde Kimya ve Fiziko kimya doçenti, 1959 da profösör olur ve 1973 de emekli olur.

Makinist: Seher Aytaç
Milletvekili: Benal Arman. 1935 de Büyük Millet Meclisine seçilen ilk kadın Milletvekilidir. İzmir’li gazeteci Tevfik Nevzat Beyin kızıdır. Sorbonne Üniversitesinde edebiyat eğitimi okudu. 16 yıl Milletvekilliği yapmıştır. Hamileliği döneminde, yıllık izinleri kullanarak, mecliste hamile durumunda iken bulunmayı uygun bulmamıştır.

Milli eğitim müdürü: Güler Karakülah

Milli maç hakemi: Lale Orta
Muhasebeci: İclal Ersin. Türkiye’de ilk kadın muhasebeci, ilk kadın banka müdürü ve ilk kadın ekonomi doktoru İclal Ersin’dir. 1939 da Atatürk onu Cenevreye tahsile gönderdi. Doktorasını Fransızca olarak hazırlayıp verdi ve 1941 de Yurda döndü. 1953 de Nişantaşı İş Bankası müdürlüğüne atandı. 10 yıl bu görevde kaldı.

Muhtar: Gül Esin. 1933 de Aydın’a bağlı Karpuzlu köyü muhtarlığına 500 oy alarak seçildi. Köyde kumarı yasakladı. Atatürkten ödül aldı. Kız kaçırma olaylarını önledi.

Müzeci: Seniha Sami. 1886 da doğdu.Türkçe, İngilizce, Fransızca ve Farsça dillerini küçük yaşta öğrendi. Cumhuriyet’in ilk yıllarında eğitimle ilgili tercümeler yaptı. Daha sonra ilk defa bir kadın Topkapı Sarayı Müzesine yönetici olarak atandı.

Opera sanatçısı: Semiha Berksoy
Ordunun kadın doktoru: Dr. Sema Aran teğmen rütbesiyle, 1957 de orduya katılan ilk kadın doktorudur.
Orman mühendisi: Binnaz Zehra Sert
Otobüs Sürücüsü: Fatma Kasapoğlu. Denizli Belediye başkanı Ali Aygören tarafından 2001 yılında otobüs şoförü olarak işe alındı.

Otomobil yarışçısı: Samiye Morkaya

Petrol mühendisi: Halide Ural Türktan

Pilot: Sabiha Gökçen. 1936 da Eskişehir Hava Okulundan mezunolan, Atatürk’ün manevi kızı Sabiha Gökçen Dünyanın ilk savaş pilotu ünvanını taşımaktadır. Gökçen 1937 de Dersim’im havadan bombalanmasına katılan ünvanını da taşımaktadır.

Polis memuru: Betül Diker

Profesör: Dr. Fazıla Şevket Giz

Rektör: Prof. Dr. Safet Rıza Alper
Radyo spikeri: Emel Gazimihal
Romancı. Fstma Aliye Hanım. 1982 de ilk romanı “Muhadarat”
Sahne sanatçısı: Bedia Muvahhit
Savcı: Tüzünkan Koçhisaroğlu ve N.Meliha Sanu.

Sayıştay üyesi: Fehrunisa Etmen

Senatör ve elçi: Adile Ayda
Sendikacı: Zehra Kosova Durmaz.

Sendika başkanı: Dervişe Koç
Sivil Pilot: Alev Kılıçkeser Hottin. 1993 de ticari havayollarındaki ilk Türk kadın pilotu oldu.
Siyasetçi: Emine Semiye Hanım. Osmanlı Demokrat Fırkası yönetim Kurulu üyesi. 1909 Subay: Ülkü Sema Toksöz

TBMM başvekili: Neriman Neftçi
Tiyatro Sanatçısı: Afife Jale. 1920 de İstanbulda sahneye çıktı.
TUSİAD Başkanı: Arzuhan Doğan Yalçın

Türkiye güzeli: Feriha Tevfik

TV spikeri: Nuran Devres
Uçağa binen: Belkıs Şevket Hanım. 1913

Vali: Lale Aytaman .1991 de Muğla Valiliğine atandı.

Veteriner: Sabire Aydemir

Yargıtay üyesi: Melahat Ruacan

Yüksek mahkemesi başkanı: Firdevs Menteşe

Yüksek mimar: Münevver Gözeler

Yüksek mühendis: Sabiha Ecebilge Güreyman. 1933 de inşaat mühendisi oldu. Fenerbahçe voleybol takımının da ilk kadın voleybolcusudur.

Zabıta Memuru: Afife İpek
Zıraat Mühendisi: Nezahat Süer

S O N

NOT: Emirgan İlköğretim Okulu Emekli Öğretmenlerinden Cafer HERGÜNSEL'in,

ARA BENİ SESİNİ DUYAYIM

KALFA

YAŞAM SÜRGÜNLERİNİ VERİRKEN

HAMİT NASIL OKUMA YAZMA ÖĞRENDİ adlı hikaye kitaplar SİMURG Kitabevinde satışa çıkmıştır.

Duyurulur.