OSMANLI TARİHİ

OSMANLI PADİŞAHLARININ YAŞAMLARI  VE BİLİNMEYEN YÖNLERİ

- IV -

Burhan Bursalıoğlu

III. SELİM

28-Padişah III. Selim

Babası: Üçüncü Mustafa
Annesi: Mihrişah Sultan: Agnes asıl adlı Ceneviz asıllıdır.
Doğumu: 24 Aralık 1761
Vefatı: 28 Temmuz 1808: Kabakçı isyanı sonunda tahtan indirildi. Yerine 4. Mustafa geçirildi. Nizami Cedit 3. Selimi tekrar tahta geçirmek için örgütlendi. Alemdar Mustafa Paşa bir ordu ile İstanbul'a geldi. Olayı öğrenen 4. Mustafa , 3. Selim'i öldürttü.
Saltanatı: 1789 - 1807 (18) sene
Kadın Efendileri
1- Nef-i Zar Baş Kadın Efendi
2- Hüsn-i Mah Baş Kadın Efendi
3- Zib-i Fer İkinci Kadın Efendi
4- Afitab Üçüncü Kadın Efendi
5- Re'fet Dördüncü Kadın Efendi
6- Nur-i Şems Kadın Efendi
7- Gonca-nigar Kadın Efendi
8- Dem-hoş Kadın Efendi
9- Tab-ı Safa Üçüncü Kadın Efendi
10- Ayn-ı Safa Kadın Efendi
11- Mahbube Kadın Efendi

İkballer

12- Meryem Hanımefendi
13- Mihriban Hanımefendi
14- Fatma Fer-i cihan Hanım Efendi
Çocuğu yoktu.

IV. MUSTAFA

29- Padişah IV. Mustafa

Babası: Birinci Abdülhamid
Annesi: Ayşe Saniye Perver SultanSonya adlı Bulgar asıllıdır.
Doğumu: 8 Eylül 1779
Vefatı: 16 Kasım 1808: 3. Selim'i öldürten 4. Mustafa 17 Kasım 1808 de 2. Mahmut tarafından, bir yıllık saltanatı sonunda boğduruldu.
Saltanatı: 1807 - 1808 (1) sene

Kadın Efendileri

1- Şevr-i Nur Baş Kadın Efendi
2- Dil-pezir İkinci Kadın Efendi
3- Seyyare Üçüncü Kadın Efendi
4- Peyk-i Dil Dördüncü Kadın Efendi
Emine Sultan isminde bir kız çocuğu vardı.

ıı.  MAHMUT

30-Padişah II. Mahmud

Babası: Birinci Abdülhamid
Annesi: Nakşidil Valide Sultan:Fransız asıllı Rivery adlıdır. Osmanlı kaynaklarına göre, Naksidil Valide Sultan 2. Mahmud'un öz annesidir. Batı kaynaklarına göre ise 2. Mahmut'u evlat alarak yetiştirmiş.
Doğumu: 20 Temmuz 1785
Vefatı: 30 Haziran 1839: aşırı içki sonucu veremden vefat etmiştir.
Saltanatı: 1808 -1839 (31 ) sene

Kadın Efendileri

1- Bezm-i Alem Valide Sultan; I. Abdülmecid'in annesi
2- Pertev-niyal (Nihal) Valide Sultan; Sultan Abdülaziz'in annesi ve Beşinci Kadın Efendi
3- Haciye Pertev-Piyale Nev-fidan Baş Kadın Efendi
4- Ali-cenab Baş Kadın Efendi
5- Fatma Baş Kadın Efendi
6- Aşub-i Can İkinci Kadın Efendi
7- Haciye Hoş-yar İkinci Kadın Efendi
8- Nurtab Dördüncü Kadın Efendi
9- Misl-i Na-yab İkinci Kadın Efendi
10- Perviz-felek Dördüncü Kadın Efendi
11- Vuslat Üçüncü Kadın Efendi
12- Zer-nigar Üçüncü Kadın Efendi
13- Ebr-i Reftar İkinci Kadın Efendi

İkballeri

14- Hüsn-i Melek Hanımefendi; Baş İkbal
15- Zeyn-i Felek Hanımefendi; İkinci İkbaldir.
16- Tiryal Hanımefendi; Üçüncü İkbal
17- Lebriz-Felek Hanımefendi; Dördüncü İkbal

Kız Çocukları: Emine Sultan, Hamide Sultan, Hayriye Sultan, Sali Sultan, Saliha Sultan, Ayşe Sultan, Atike Sultan, Fatma Sultan, Münire Sultan, Fatma Sultan, Mihrimah Sultan, Adile Sultan.

31-Padişah I. Abdülmecid

Babası: İkinci Mahmud
Annesi: Bezmiâlem Valide Sultan:Müslüman Kafkas kavimlerinden birinden Suzi adlı dır. Batı kaynaklarına göre ise Yahudi bir kız.
Doğumu: 25 Nisan 1823
Vefatı: 25 Haziran 1861: Veremden vefat etmiştir.
Saltanatı: 1839 - 1861 (21) sene

Kadın Efendileri

1- Servet-seza Baş Kadın Efendi
2- Şevk-efza Valide Sultan; Sultan V. Murad'ın annesi ve İkinci Kadın Efendi
3- Hoş-yar İkinci Kadın Efendi
4- Tir-i Müjgan Valide Sultan; Üçüncü Kadın Efendi ve II. Abdülhamid'in annesi
5- Verd-i Cenan Üçüncü Kadın Efendi
6- Gül-cemal Dördüncü Kadın Efendi
7- Rahime Perestu Valide Sultan; Dördüncü Kadın Efendi ve II. Abdülhamid'in manevi annesi
8- Gülistu (Gülistan) Dördüncü Kadın Efendi
9- Düzd-i Dil Üçüncü Kadın Efendi
10- Bezmi (Bezmara)Altıncı Kadın Efendi
11- Mahitab Beşinci Kadın Efendi

İkballeri

12- Nalan-ı Dil Hanımefendi; Üçüncü İkbal.
13- Ceylan-yar Hanımefendi; İkinci ikbaldir.
14- Ayşe Ser-firaz Hanımefendi; İkinci İkbal. Sarayın adını batıran bir kadındır.
15- Nergis (Nergizu) Hanımefendi; Dördüncü İkbal
16- Navek-misal Hanımefendi; Dördüncü ikbal
17- Nesrin Hanımefendi; İkinci İkbal
18- Şayeste Hanımefendi; Dördüncü İkbal
19- Nükhet-seza Hnımefendi; Baş İkbal

Gözdeler

20- Yıldız Hanımefendi; 2. Gözde
21- Saf-derun Hanımefendi; 4. Gözde
22- Hüsn-i Cenan Hanımefendi; 3. Gözde
Kız Çocukları: Bedihe, Behice, Samiye, Mediha,Refia, Şehime, Sabiha, Aliye, Fatma, Cemile, Seniha, Fehime, Mühibe, Mukbile, Münire, Naime, Neyyire, Behiye.

32-Padişah Abdülaziz

Babası: İkinci Mahmud
Annesi: Pertevniyal Valide Sultan: Besime adlı Romen asıllıdır.
Doğumu: 8 Şubat 1830
Vefatı: 4 Haziran 1876: Tahttan indirildikten birkaç gün sonra 4 Haziran 1876 da Feriye sarayında bileklerinden kesilmiş halde bulundu. Tahttan indirildiği için intihar etti tezi yanında öldürüldüğü de söylenmektedir.
Saltanatı: 1861 -1876 (15) sene
Kadın Efendileri

1- Dürr-i Nev Baş Kadın Efendi
2- Hayran-ı Dil İkinci Kadın Efendi
kaynak: GeldiK http://www.geldik.com/showthread.php?t=6830
3- Eda-Dil İkinci Kadın Efendi
4- Neş'erek (Nesrin) Üçüncü Kadın Efendi
5- Gevheri Dördüncü Kadın Efendi.

Erkek Çocukları: Selim Mehmed, Mahmud Celaleddin, Mehmed Şevket, Seyfeddin, Sehzade Yusuf İzzeddin, Salahaddin, Abdülmecid.
Kız Çocukları: Saliha Sultan, Emine Sultan, Nazime Sultan, Esma Sultan, Emine Sultan, Fatma Sultan, Münire Sultan

33-Padişah V. Murad

Babası: Suttan Abdülmecid
Annesi: şevk efzâ Kadın Efendi: Vilma asıl adında, Çerkez asıllı fransızdır.
Doğumu: 21 Eylül 1840
Vefatı: 29 Ağustos 1905: Şeker hastalığının vücutta oluşturduğu tahribat sonucu  vefat etmiştir.
Saltanatı: 1876'da (93) gün

Kadın Efendileri

1- Elru Mevhibe Baş Kadın Efendi
2- Reftar-ı Dil İkinci Kadın Efendi
3- Şayan Üçüncü Kadın Efendi
4- Meyl-i Servet Dördüncü Kadın Efendi

İkballeri

5- Resan Hanımefendi; Baş İkbal
6- Cevher-riz Hanımefendi; İkinci İkbal
7- Nev-Dürr Hanımefendi; Üçüncü İkbal
8- Remiş-Naz Hanımefendi
9- Filiz-ten Hanımefendi

Gözdeler
Visal-i Nur Hanım; Gözde

Erkek Çocukları: Mehmed Selahaddin.
Kız Çocukları: Fehime Sultan, Fatma Sultan, Hadice Sultan.

34-Padişah II. Abdulhamid

Babası: Sultan Abdülmecid
Annesi: Tirimüjgan Kadın Efendi: Trabzon esir pazarından satın alınmıştır.  Çerkez asıllı Ermeni danscı bir kızdır.
Doğumu: 21 Eylül 1842
Vefatı: 10 Şubat 1918: Zatürrede vefat etmi,ştir.
Saltanatı: 1876 - 1909 (33) sene                                                                                                                     Hobileri: At binme, yüzme ve atıcılığa merakı vardı. Nişan alarak adını yazar, madalyaları ortasından delerdi. Süsleme ve marangozluğu da severdi. Sarayında marangoz atölyesi vardı.  

Kadın Efendileri

1- Nazik-eda Baş Kadın Efendi
2- Bedr-i Felek Baş Kadın Efendi
3- Safi-naz Nur-efzun İkinci Kadın Efendi
4- Bidar İkinci Kadın Efendi
5- Dilpesend Üçüncü Kadın Efendi
6- Mezide Mestan Üçüncü Kadın Efendi
7- Emsal-i Nur Üçüncü Kadın Efendi
8- Ayşe Dest-i Zer Müşfika (Kayıhan) Dördüncü Kadın Efendi

İkballeri

9- Saz-kar Hanımefendi; Baş İkbal
10- Peyveste Hanımefendi; İkinci İkbal
11- Fatma Pesende Hanımefendi; Üçüncü İkbal
12- Behice (Maan) Hanımefendi; Dördüncü İkbal
13- Saliha Naciye Hanımefendi; Dördüncü İkbal

Gözdeler

14- Dürdane Hanım; Baş Gözde
15- Calibos Hanım; 2. Gözde
16- Nazlıyar Hanım; 3. Gözde
Erkek Çocukları: Mehmed, Selim, Abdülkadir, Ahmed Nuri, Mehmed Burhaneddin, Abdürrahim, Ahmed Nureddin, Mehmed Âbid, Ahmed.Kız Çocukları: Ulviye Sultan, Zekiye Sultan, Naime Sultan, Naile Sultan, Ayşe Sultan, Refia Sultan, Sadiye Sultan.

35-Padişah V. Mehmed Reşat

Babası: Sultan Abdülmecid
Annesi: Gülcemal Kadın Efendi: Sofi adlı Arnavut asıllıdır.
Doğumu: 2 Kasım 1844
Vefatı: 3 Temmuz 1918: Şeker hastalığından vefat etti.
Saltanatı: 1909 - 1918 (9) sene

Eşleri
1- Kam-res Baş Kadın Efendi
2- Dürr-i And İkinci Kadın Efendi
3- Mihr-engiz İkinci Kadın Efendi
4- Naz-perver Üçüncü Kadın Efendi
5- Dil-firib Dördüncü Kadın Efendi

Erkek Çocuklan: Mehmed Necmeddin, Mehmed Ziyaeddin, Ömer Hilmi.
Kız çocuğu olmamıştır.

VI.Padişah Mehmet Vahüdiddin

36-Padişah VI. Mehmed Vahüdiddin

Babası: Sultan Abdülmecid
Annesi: Gülistü Kadın Efendi: Çerkez asıllı, Henriet adlıdır.
Doğumu: 2 Şubat 1861
Vefatı: 15 Mayıs 1926:  San-Remo'da kalp krizinden vefat etmiştir.
Saltanatı: 1918 -1922 (4) sene

Kadın Efendileri

1- Emine Nazik-eda Baş Kadın Efendi
2- Şadiye Meveddet İkinci Kadın Efendi
3- İnşirah Kadın Efendi
4- Nevvare Üçüncü Kadın Efendi
5- Ni'met Nev-zad Hanım Efendi

Erkek Çocukları: Mehmed Ertugrul Efendi.
Kız Çocukları: Rukiye Sultan, Sabiha Sultan, Fatma Ulviye Sultan.

Bazı Açıklamalar:

Padişahın ilk kadınına Baş Kadın Efendi denilirdi.

Diğerleri de İkinci, Üçüncü, Dördüncü, Beşinci, Altıncı, Yedinci ve sekizinci Kadın Efendi diye anılırlardı.

Baş kadın ve diğer Kadın Efendilere hususî daireler tahsis olunur ve emirlerine cariyeler ve kalfalar verilirdi.

Kadın Efendilerden birisi vefat ederse veya Padişah’dan ayrılırsa, yerlerine Padişahın tercih ettiği ikballerden birisi, Kızlar Ağasının arziyle Kadın Efendi olurdu.

Kadın Efendiye bir berât verilirdi. Mesela I. Abdülhamid’in kalfalarından Mehtâb Kalfa’ya Kızlar Ağası Beşir Ağa’nın arzıyla Beşinci Kadınlık berâtı verilmişti. Yeni Kadın Efendi alındığında kendisine ayrı bir oda tahsis edilir, elbiseler ısmarlanır, haznedar usta ve kalfaları tarafından saray âdetleri öğretilirdi. Padişahların Kadın Efendilerine Haseki de denirdi.

Bazı yazarlara göre, en çok sevilenlere Haseki ve çocuk sahibi olanlara Haseki Sultân unvanı verilirdi. XVI. yüzyıl ile XVIII. yüzyıl arasında kullanılan bu unvanı, ilk olarak Sultân İbrahim’in kadını Hüsrev Sultân’da görüyoruz.

İKBAL: padişaha ya da şehzadeye eş olmaya aday gözde cariye

36 Osmanlı padişahının 27'si çeşitli hastalıklar sonucu vefat ederken, 1'i savaş meydanında şehit olmuş, 4'ü öldürülmüş, 1'i zehirle intihar etmiş, 1'i zehirlenmiştir. 2 padişahın ecelleriyle mi öldüğü, yoksa öldürüldükleri mi hâlâ tartışmalıdır.


Padişahların ölüm sebeplerinin başında beyin kanaması gelmektedir. 6 Osmanlı padişahı beyin kanamasından vefat etmiştir. Kanser ve verem ikinci sıradadır. Osmanlı padişahlarının ikisi prostat, biri de mide kanseri olmak üzere dördü kanserden ölmüştür.

Dört padişah veremden ölürken bunların üçü baba, oğul ve torun olmaları dikkat çekicidir: Sultan İkinci Mahmud, Sultan Abdülmecid ve İkinci Abdülhamid. Kalp hastalıkları da padişahların ölüm sebepleri arasında önemli bir yer tutar. İki padişah kalp yetmezliğinden, iki padişah da kalp krizinden ölmüşlerdir. Osmanlı padişahlarının ölümünde şeker hastalığının vücutta yıllarca süren tahribatı da önemli bir rol oynamış, üç Osmanlı padişahı şeker hastalığının neticesinde vefat etmişlerdir. Bunlar, Üçüncü Ahmed, Beşinci Murad ve Beşinci Mehmed Reşad'dır. Birer padişahın ölümüne sebep olan rahatsızlıklar ise zatürree, siroz, iç kanama, böbrek yetmezliği, sara ve felçtir. Savaş meydanlarında şehid olan tek Osmanlı padişahı Birinci Murad'dır.

Timur'un eline esir düşen Yıldırım Bayezid zehir içerek intihar ederken, İkinci Bayezid zehirlenmiş, İkinci Osman, Sultan İbrahim, Üçüncü Selim ve Dördüncü Mustafa isyanlar ve taht kavgaları yüzünden öldürülmüşlerdir. Osmanlı padişahlarının sağlığıyla bir hekimbaşının başkanlığında saraya bağlı "Hassa Hekimleri" teşkilatı ilgilenirdi. Hekimbaşıların görevde kalmaları hükümdarların sağlığıyla yakından ilgiliydi. Padişah herhangi bir hastalıktan vefat ederse hekimbaşı görevinden alınırdı.

GENEL İSTATİSTİK

Osmanlı padişahlarının sayısı 36 ‘dır. Ancak bazı padişahların iki kez tahta çıkmalarından dolayı saltanat değişikliği sayısı 39’dur. İki kez tahta çıkan Osmanlı padişahları: II. Murat, II.Mehmet (Fatih) ve I.Mustafa’dır.

36 padişahtan ilk 8’i halife sıfatına sahip değildir, geri kalan 28’i hem halife, hem de padişahtır. Saltanat makamında bulunmamış olan son halife Abdülmecit de bu toplama ilave edilirse, Osmanlı halifelerinin sayısı 29.

Saltanat veraseti Osman Gazi’den I.Ahmet’e kadar ilk on dört padişah devrinde Avrupa’da olduğu gibi “Evladiyye” şeklinde babadan oğula geçmiş ve sonra da I.Mustafa’dan VI.Mehmet Vahidettin’e kadar 22 padişah devrinde “Ekberiyye” usulü tatbik edilerek hanedanın en yaşlı şehzadesi tahta çıkmıştır. Ekberiyyet usulünden dolayı Osmanlı padişahlarından 15’i birbirinin kardeşi veya amca oğludur.

Osmanlı padişahları 14 isim kullanmışlardır. 1 tane Orhan, İbrahim, Abdülmecid, Abdülaziz; 2 tane Bayezid, Süleyman, Mahmut, Abdülhamit; 3 tane Osman, Selim, Ahmet; 4 tane Mustafa; 5 tane Murat ve nihayet 6 tane Mehmet ismi kullanılmıştır.

Osmanlı padişahları . çeşitli lakaplar ile anılmışlardır. Osman ile Orhan Bey, Gazi; I.Murat, Hüdavendigar; I.Bayezid, Yıldırım; I.Mehmet, Çelebi; II.Mehmet, Fatih; II.Bayezid, Veli; I.Selim, Yavuz ve Kadim; I.Süleyman, Kanuni; II.Selim, Sarı; II.Mehmet, Eğri Fatihi; I.Mustafa, Deli; II.Osman, Genç; IV.Murat, Bağdat Fatihi; IV.Mehmet, Avcı; III.Selim, Halim; ve nihayet II. Mahmut, Adli lakaplarını kullanmışlardır.

II.Murat’tan itibaren Osmanlı padişahlarının bir çoğu şairdir. Şair padişahların ad yerine kullanmış oldukları mahlaslar şunlardır: II.Murat, Muradi; Fatih, Avni; II.Bayezid, Adni; Yavuz, Selimi; III.Murad, Muradi; II.Selim,Selimi; III.Mehmet, Adli; I.Ahmet, Bahti; Genç Osman, Farisi; IV.Murat, Muradi; II.Mustafa, İkbali; III.Ahmet, Necib; I.Mahmut, Sebkati; III.Mustafa, Cihangir; III.Selim, İlhami ve nihayet II. Mahmut da Adli.

Osman Gazi’den II.Murat’a kadar ilk 6 Osmanlı padişahı Bursa’da, ondan sonrakiler İstanbul’da gömülüdür. Son padişah Vahidettin’in mezarı Şam’da, son halife Abdülmecid’in mezarı Medine’dedir.

Osmanlı padişahlarından en çok yaşayanı 78 yaşında ölen Orhan Gazi’dir. En genç ölen padişah ise 17, 5 yaşında şehit edilmiş olan Genç Osman’dır.

Osmanlı tahtına en yaşlı çıkan padişah 65 yaşındaki Mehmet Reşat’tır. En genç yaşta padişah olan ise 7 yaşındaki IV.Mehmet’tir.

Osmanlı tahtında en uzun saltanatı 45 sene, 11 ay, 7 gün ile Kanuni sürmüştür.

Osmanlı padişahları arasında en çok çocuğu olan padişah III.Murat’tır. Kız ve erkek çocuklarının sayısını tarihçiler 100-130 arasında verirler.

S O N