T Ü R K M Ü Z İ Ğ İ

TÜRKİYE'de  MÜZİK  VE  TÜRLERİ

Burhan Bursalıoğlu

Geçen yazımda TÜRK SANAT, TÜRK HALK müziğimize olan saygının ne kadar  azaldığını örneklerle belirtmiştim. Bugün ise TÜRK MÜZİĞİNİN geçmişinden bu güne kadar gelen evreleri ve  çeşitlerinden söz edeceğim. İlgilenen dostlara  fayda sağlar düşüncesindeyim.

Türkiye'de Rock Müzik:

Türkiye'de Rock müzik anlayışı, ilk olarak Anadolu Rock

olarak ortaya çıkmıştır: yani klasik Türk müziği ile Rock

müziğin karışımı olarak. Erkin Koray, 3 Hürel, Barış Manço,

Cem Karaca ve Fikret Kızılok buna örnektir. Sonra Kurban,

Duman, Mor ve Ötesi, Özlem Tekin, Haluk Levent, ve

Feridun Düzağaç albümler çıkarmışlardır, Rock adı altında.

Ondan sonra Hayko Cepkin, Teoman, Replikas gelir. 1996

yılında Şebnem Ferah ilk albümünü çıkarmış ve Türkiye'de

Rock'a farklı bir bakış açısı getirmiştir.

Şafak Ongan' a göre Türkiye Rock müziğin patlaması

Duman   grubunun 'Herşeyi Yak' adlı cover parçasıyla

 

Türkiye'de de popüler müzik haline gelen Rock türünde

Çilekeş, Emre Aydın, Barış Akarsu, Sakin, Ayyuka gibi bir

çok isim ortaya çıkmıştır.

Yurdumuzdaki müzik türleri nedir?

Türk müziği

·         Klasik Türk müziği-· Mehter -· Türk Halk Müziği-·                        Oryantal dans-· Kanto-  Türkçe Tango- · Türk pop müziği-   ·   Mevlevi -·   Anadolu rock -·   Rebetiko -· Türk Hip-Hop müziği- ·  Arabesk müzik -· Arabesk-Pop Müzik -·  Arabesk rock -·  Fantezi müzik -ve ·  R'n'Besk

Türler:

·         Türk alternatif müzik-·  Klasik türk müziği -·  Oryantal - ·   Türk halk müziği -·  Türk Hip-Hop Müziği -·Türk caz müziği

·   Osmanlı ordu müziği -·  Devlet Opera ve Balesi -· Türk pop müziği -·   Türk dini müziği - ve ·  Anadolu rock

Etnik müzik:

·  Ermeni Müziği -·   Azeri Müziği -· Bosna Müziği-·   Yunan Müziği -·  Yahudi Müziği -· Kürt Müziği -· Pontus Müziği -
·  Roman Müziği -· Zaza Müziği

· Yöresel Halk Türleri:

·  Ege Müziği -·  Rumeli Müziği -· Karadeniz Müziği -·  Kıbrıs Müziği.

·  Osmanlı yöresel türleri:

·  Arnavut Müziği -·  Arap Müziği -· Ermeni Müziği -            ·    Balkan Müziği -· Kıbrıs Müziği -· Mısır Müziği -· Yunan Müziği -·  Macar Müziği -·  Kürt Müziği -· Pers Müziği -
· Pontus Müziği -ve· Trakya Müziği .

Türk müziği, Türkler'in Orta Asya'dan beri geliştirdikleri,

bugünkü özellikleri Selçuklu ve Osmanlı döneminde

belirginleşen müziktir.

 Musiki, Osmanlı döneminde halk ve üst kültür çevrelerinde birbiriyle ilişkili, fakat karakterleri farklı iki ana dal olarak gelişmiştir  Osmanlı'nın son dönemindeki modernleşme hareketleriyle Batı etkisi görülmeye başlanmış, bu etki Cumhuriyet döneminde daha da artmıştır

Konu başlıkları:

1 İslamiyet Öncesi:

2 Geleneksel Türk Müziği:

2- 1 Klasik Türk Müziği

2- 2 Halk Müziği

3 Klasik Batı Müziği

4 Popüler Müzik

5 Dış bağlantılar:

İslamiyet Öncesi:



Türklerin İslamiyet'i kabullerinden çok önce dini törenleri

yöneten şaman, kam ya da baksı, elinde belirli sesler çıkaran

demir parçalarının bağlı bulunduğu bir değnekle topluluğu etkiliyordu  Bu törenlerde davulun da önemli bir yeri vardır

Çin'in kütüpane, Hun Türkleri'nde, Uygur Türklerinde,

Selçuklular'da ve Osmanlılar'da müziğe büyük yer ve önem veriliyordu  Ozanları ve kopuzcuları olmayan hiçbir Selçuklu ordusu yoktur

Eski Türk Hakanlarının saraylarında ve ordugahlarında musiki

takımları 9 kök denilen eserleri her gün çalardı

Geleneksel Türk Müziği:



Geleneksel Türk müziği, Osmanlı döneminde halk ve üst kültür çevresinde gelişen olmak üzere ikiye ayrılır  Geleneksel olarak Türk müziği çeşitli ortamlarda şöyle belirir:

* Şehirlerde, saray çevresinde ve konaklarda:
Kâr, beste, semai, şarkı

* Camilerde:
Ezan, dua, sela, tekbir, temcit, münacaat

* Tekkelerde:

Naat, ayin, durak, ilahi, nefes, niyaz

* Köylerde:

Türkü, bozlak, uzun hava, zeybek, oyun havası

* Sınır boylarında:
Serhat türküsü

* Kışlalarda:

Mehter müziği.

Halk müziği ve "klasik" Türk müziği arasında çok önemli bir

ağ vardır.:

Nitekim türkülerin pek çoğunda klasik musiki makamları kullanılmıştır  Aynı şekilde, türkü, köçekçe, oyun havası, sirto, vb  halk musikisi formları klasik Türk musikisinde kullanılmıştır  İsmail Dede Efendi, Şakir Ağa, Şevki Bey gibi büyük klasik musiki bestekarlarının hemen hepsinin halk musikisi formlarını kullandıkları gözlemlenir

Klasik Türk Müziği



Ana madde: Klasik Türk Müziği:

Ana madde: Türk Sanat Müziği:

Osmanlılar yalnız musiki sanatına değil musiki ilmine de büyük önem verdiler  Türk müziğinin Arap, Acem, eski Yunan ve Bizans asıllı olduğunu ileri sürenler vardır  Ancak Klasik Türk Müziği genel nitelikleri bakımından Türk asıllıdır  Osmanlı uygarlığı her alanda büyük bir sentez geliştirdiği gibi, Türk müziği potasında yerel pek çok renk bu müziğin parçası haline gelmiş ve bunun karşılığında da Osmanlı musikisi devletin kapsadığı topraklar ve ötesine büyük etkilerde bulunmuştur

İstanbul'un alınmasından sonra Topkapı Sarayında kurulan

 Enderun Musiki Mektebi ve özel meşkhanelerde eğitime

geçilmesiyle daha belirli olarak kurallaşan ve klasik bir müzik

niteliği kazanan Klasik Türk Müziği altı dönemde incelenir

 Birinci dönem; hazırlayıcı dönemdir ve başlangıcından Meragalı Abdülkadir'e (1360-1435) kadar uzanan dönemdir  İlk klasik dönem, ikinci klasik dönem, yeni klasik dönem gibi dönemlerden günümüze gelir  Yeni klasik dönem oldukça önemlidir ve Dede Efendi'den Zekai Dede'ye (1825-1397) kadar uzanan kapsayan dizi, makamlar, usuller ve şekiller'den oluşur


Halk Müziği



Ana madde: Türk Halk Müziği

Türk Halk Müziği örnekleri genelde sözlü olmakla beraber,

 sözsüz dans müziklerini de içerir

Halk türkülerinin ölçülü olanına kırık hava, ölçüsüz olanına uzun hava denir  Uzun havalar Anadolu'nun değişik bölgelerinde bozlak, türkmani, maya, hoyrat, divan, ağıt gibi adlarla anılır  Bunlar genellikle Karacaoğlan, Emrah, Ruhsati, Sümmani ve daha birçok tanınmış halk ozanının deyişleri üzerine yakılmıştır

Kırık havalar ise koşma, yiğitleme, güzelleme, taşlama, ninni ve daha başka adlar altında kümelenir  Bunlar da genellikle gurbet, ayrılık, sıla hasreti, ölüm, askere gidiş, yiğitlik, düğün, çocuk sevgisi, kız kaçırma gibi köye has toplumsal bir olayı konu alır, sadelik, içtenlik, duygululuk gibi özellikler gösterir yerel renkler taşır.

 Türk Halk Müziği'nin melodi yapısı incelendiğinde bu melodilerin ses genişlikleri bakımından bir oktav (sekiz ses sınırı) tamamlayan dizi ve tonaliteyi kesin şekilde belirtmeyen ikili ile beşli aralıkları içinde yaratılmış olduğu görülür  Bununla birlikte dizi ve tonaliteyi belli eden sekizli ve daha geniş sınırlı melodiler de çoktur  Basit ve birleşik ölçülerden başka aksak ölçüleri içeren Türk Halk Müziği, ezgiler ve formlardan oluşur


Klasik Batı Müziği



Türkiye'de Cumhuriyet Döneminde girişilen devrim

hareketleri sanat konularına da yöneldi  Daha çok Klasik Batı müziğine önem verildi

1924'de Ankara'da Musiki Muallim Mektebi kuruldu  Osmanlı sarayındaki müzik topluluğu başkente getirilerek Riyaseti Cumhur Filarmoni Orkestrası adıyla konserler vermesi sağlandı

Yetenekli gençlerin Avrupa ülkelerine gönderilip yetiştirilmesi

 hareketi başladı  İstanbul'da çalışmalarını sürdüren Darrültalimi Musiki adlı okul yeni bir yönetmelikle konservatuvar haline getirildi

Çok sesli sanat müziğinde sesini Batı'da ilk duyuran Türk sanatçı Cemal Reşit Rey oldu  Öğrenimlerini devlet adına yurtdışında yapan Ulvi Cemal Erkin, Hasan Ferit Alnar, Ahmet Adnan Saygun, Necil Kazım Akses dönüşlerinde Ankara Musiki Muallim Mektebi'nin öğretmen kadrosuna katıldılar  Bu sanatçılar Türk Sanat Tarihinde sanat tarihinde Türk Beşleri olarak anıldılar  Eserlerinde genellikle batı müziği ilkeleri halk müziğinden gelen ögelerle birleştirilmiştir  Ahmet Adnan

Saygun'un Özsoy adlı bir perdelik operası 1924'de Ankara Halkevi'nde sahnelendi  Aynı bestecinin ikinci eseri Taşbebek de 1934'de başarı ile oynandı.  

Opera ve bale temsillerini gerçekleştirmek amacı ile Ankara Devlet Konservatuvarı'na bağlı bir Tatbikat Sahnesi 1940 yılında çalışmalarına başladı  Yetenekli gençlerin seçimi ile eğitime geçildi  İzleyen yıllarda Ahmet Adnan Saygun' un Kerem, Nevit Kodallının Van Gogh ve Gılgamış, Sabahattin Kalender'in Nasrettin Hoca, Ferit Tüzün'ün Çeşmebaşı eserleri sergilendi  Ankara'dan sonra İstanbul ve İzmir'de kurulan devlet konservatuvarları eğitime başladı.

1940 yılından bu yana genç yetenekler için uygun bir ortamın

 doğuşu yurtdışında da ün ve ilgi derleyen yorumcuların

yetişip gelişmesini bağladı  Soprano Leyla Gencer, bariton Orhan Günek bu hareketin öncüleri oldular  Onları bas yorumcusu olarak Ayhan Baran, soprano Ferhan Onat ve soprano Suna Korat izlediler.

 Enstrüman yorumcusu olarak piyanist Ergican Saydam, kemancı Ayla Erduran, Suna Kan, piyanist Ayşegül Sarıca, İdil Biret, Hülya Saydam ve Verda Erman yurt içinde olduğu kadar yurt dışında da büyük ilgi gördüler


Popüler Müzik:



1970'lerden sonra geniş halk kitelerine hitap eden müziktir.  Şu kategorilere ayrılır:


o Türk Pop Müziği 

o Türkçe jazz

o Türkçe rap

o Arabesk müzik (türevleri; Arabesk-Pop müzik, Protest

müzik, Özgün müzik)

o Fantezi müzik (türevleri; Fantezi-Pop müzik), Hafif Sanat

müziği)

Kaynak:

 http://www.forumlord.net/muzik-turleri-ve-muzik-aletleri/74564-muzigin-cesitleri-nelerdir.html#ixzz2Kha6sQUj.