Ş İ İ R

YİRMİ BİR ANIT KÖY ENSTİTÜLERİ,,

AÇ KALDIK DA, EL AÇMADIK

DEVRİMLERE TEMEL TAŞTIK

DİKEN SÖKTÜK, GÜL DİKTİK

YÜRÜ GOCA HALKIM YÜRÜ...

Kırk bin köye kırk bin okul

Savaş bitmiş halkım yoksul

Anam kalmış yetimle dul

Yürü Kızılçullu'm yürü.

Savaş açlık kıtlık demek

Günde yetmiş gram ekmek

Karanlığa ışık gerek

Yürü Savaştepe'm yürü.

Boz giysiler kazma kürek

Kanlı toprak devirerek

Karanlığa tükürerek

Yürü kır Kepir'im yürü.

Harçlar kardık, kürek çektik

Akça binalar yükselttik

Yüzbinlerce fidan diktik

Yürü Pazarören yürü.

Eken biçen süren de O

Alın teri, emek de O

Saz, söz, türkü, horan da O

Yürü Arifiye'm yürü.

Bengimiz, harmandalımız

Timurağ, Arpazlımız

Bağımsızlıktı andımız

Yürü Ortaklar'ım yürü.

Kemençeli Laz uşağı

Titrer bağlardı kuşağı

Hamsili mısır başağı

Yürü Beşikdüzü'm yürü.

Sazlı, sözlü folklorumuz

Halktı bizim umudumuz

Saban değil pulluğumuz

Yürü Ladik, İvriz yürü.

Bu yerlerde güller biter

Gözağrım gözümde tüter

Kula kulluk artık yeter

Yürü Cılavuz'um yürü.

Kavgamız toprak, fen idi

Gavgamız dil, kültür idi

Gavgamız çağdaşlık idi

Yürü Gönen, Aksu'm yürü.

İrili ufaklı köyler

Şeyhler, müritler, şefler

Tek keçi südün emerler

Yürü Pulur, Dicle'm yürü.

Dağbaşı ışık seliydi

Esenyel çamlık yeliydi

Akan değirmen seliydi

Yuru Yıldızeli'm yürü.

Sarıkamış, Çanakkale

Bak kefensiz ölenlere

Yetim hakkı yiyenlere

Yürü Akçadağ'ım yürü.

İçte dışta paramız pul

Yaban elde bacımız dul

Ortadirek olur mu kul

Yürü Çifteler'im yürü.

Arap at, tiftik keçimiz

Dersliğimiz, çiftliğimiz

Ruhi Su'yla, Veysel'imiz

Yürü Hasanoğlan yürü.

Hasan Ali, Tonguç Baba

Sırtımızdan çıktı aba

Altın başak gürgen yaba

Yürü Haruniye'm yürü.

Karagüç kuyular kazar

Kırk bin köyde bizim mezar

Dadal destanını yazar

Yürü Gölköy, Emis yürü...

Nebi DADALOĞLU

FELSEFİ

İKİ  ŞEY

Burhan Bursalıoğlu

16. asır Latin düşünürü Giordano Bruno‘nun günümüze kadar gelen “iki şey“ hakkındaki sözleri değerlerinden hiçbir şey kaybetmemiştir!

İki şey 'Kalitesiz İnsan'ın özelliğidir:
1- Şikayetçilik
2- Dedikodu

İki şey çözümsüz görünen problemleri bile çözer:
1- Bakış açısını değiştirmek
2- Karşındakinin yerine kendini koyabilmek

İki şey yanlış yapmanı engeller:
1- Şahıs ve olayları akıl ve kalp süzgeçinden  geçirmek
2- Hak yememek

İki şey kişiyi gözden düşürür :
1- Demagoji (Laf kalabalığı)
2- Kendini ağıra satmak (övmek, vazgeçilmez göstermek)

İki şey insanı 'Nitelikli İnsan' yapar:
1- İradeye hakim Olmak
2- Uyumlu Olmak

İki şey 'Ekstra Değer' katar:
1- Hitabet ve diksiyon eğitimi almak
2- Anlayarak hızlı okumayı öğrenmek

İki şey geri bırakır:
1- Kararsızlık
2- Cesaretsizlik

İki şey kaşif yapar:
1- Nitelikli çevre
2- Biraz delilik

İki şey ömür boyu boşa kürek çekmemeni sağlar:
1- Baskın yeteneği bulmak
2- Sevdiğin işi yapmak

İki şey başarının sırrıdır:
1- Ustalardan ustalığı öğrenmek
2- Kendini güncellemek

İki şey başarıyı mutlulukla beraber yakalamanın sırrıdır:
1- Niyetin saf olması
2- Ruhsal farkındalık

İki şey milyonlarca insandan ayırır:
1- Sorunun değil, çözümün parçası olmak
2- Hayata ve her şeye yeni (özgün, orijinal, farklı) bakış açısıyla yaklaşabilmek

İki şey gelişmeyi engeller:
1- Aşırılık (mübalağa, abartı, ifrat)
2- Felakete odaklanmış olmak

İki şey çözüm getirir:
1- Tebessüm (gülümseme)
2- Sükut (susmak)

İki şeyin değeri kaybedilince anlaşılır:
1- Anne
2- Baba

İki şey geri alınmaz:
1- Geçen zaman
2- Söylenen söz

İki şey ulaşmaya değerdir:
1- Sevgi
2- Bilgi

İki şey "hayatta önemli olan her şey" içindir:
1- Nefes alabilmek
2- Nefes verebilmek

1920 lerde TÜRKİYE RAPORU

ATATÜRK'TEN  İSMET  PAŞA'YA

   
Burhan Bursalıoğlu

"SEVGİLİ Paşam, Cumhuriyet'in ilk başbakanı olarak seni düşünüyorum. Dur, hiç itiraz etme. Niye seni seçtiğimi şimdi anlayacaksın.

 Bizi yine büyük bir savaş bekliyor. Durumumuzun bir bölümünü Cephe Komutanı ve Lozan Başdelegesi olarak elbette biliyorsun. Büyük devletlerin bu sefil duruma bakarak, kısa zamanda pes edeceğimizi sandıklarını Lozan dönüşü sen bize anlattın. Ben sana şimdi bildiğinden daha da acıklı olan genel durumu özetleyeceğim.

 Bize geri, borçlu, hastalıklı bir vatan miras kaldı. Yoksul bir köylü devletiyiz. Dört mevsim kullanılabilir karayollarımız yok denecek kadar az. 4.000 km. kadar demiryolu var. Bir metresi bile bizim değil. Üstelik yetersiz.

 Ülkenin kuzeyini güneyine, batısını doğusuna bağlamamız, vatanın bütünlüğünü sağlamamız şart. Denizciliğimiz acınacak durumda. Köylümüzü topraklandırmalı, ihtiyacı olan bir çift öküz ile bir saban vererek çiftçi yapmalıyız. Doğudaki aşiret, bey, ağa, şeyh düzeni Cumhuriyet'le de insanlıkla da bağdaşmaz. Bu durumu düzeltmeli, halkı kurtarmalıyız. Her yerde tefeciler halkı eziyor. Güya tarım ülkesiyiz ama ekmeklik unumuzun çoğunu dışarıdan getirtiyoruz.

 Sığır vebası hayvancılığımızı öldürüyor. Doktor sayımız 337, sağlık memuru 434, ebe sayısı 136. Pek az şehirde eczane var. Salgın hastalıklar insanlarımızı kırıyor. Üç milyon insanımız trahomlu. Sıtma, tifüs, verem, frengi, tifo salgın halinde. Bit ciddi sorun. Nüfusumuzun yarısı hasta. Bebek ölüm oranı % 60'ı geçiyor. Nüfusun % 80'i kırsal bölgede yaşıyor. Bunun önemli bölümü göçebe. Telefon, motor, makine yok. Sanayi ürünlerini dışarıdan alıyoruz. Kiremiti bile ithal ediyoruz.

 Elektrik yalnız İstanbul ve İzmir'in bazı semtlerinde var. Düşmanın yaktığı köy sayısı 830. Yanan bina sayısı 114.408. Ülkeyi neredeyse yeniden kurmamız gerekiyor. Yunanistan'dan gelen göçmen sayısı da 400 bini geçecek. İktisadi hayatımız da, eğitim durumumuz da içler acısı. İktisatçımız da çok az.

 Zorunlu okuma yaşındaki çocukların ancak dörtte birini okutabiliyoruz. Halkın eğitimi hiç çözülmemiş. Oysa Cumhuriyet'in insan malzemesini hazırlamalı, namus cephesini güçlendirmeliyiz. Kültür eserleri kaçırılmış, kaçırılmaya devam ediliyor. Raporlarda daha ayrıntılı, daha acı bilgiler var. Bunları Bakanlara ve parti yönetim kuruluna da ver. Genel durumu tam bilsinler.

 Bütçemiz, gelirimiz yetersiz. İktisadi çıkmazdan kurtulmak için geliştirdiğim bir düşüncem var. Bu düşünceyi günü gelince konuşuruz. Hedefimiz milli iktisat, bağımsızlığın sürekli olması için iktisadi bağımsızlık temel ilkemiz olmalı. Osmanlı bu gerçeği geç fark etti. Fark ettiği zaman çok geç kalmıştı.

 Cumhuriyet'e uygun bir anayasaya gerek var. Bu zor durumdan nasıl çıkılabileceğini gösteren ne bir örnek var önümüzde, ne de bir deney. Ama yılmamak, ucuz, geçici çarelerle yetinmemek, halkı kurtarmak için sorunları çözmek, kalkınmak, ilerlemek, milli egemenliğe dayalı, uygar ve özgür bir toplum oluşturmak, yüzyılımızın düzeyine yetişmek, kısacası çağdaşlaşmak, bu büyük ideali tam olarak başarmak zorundayız. Bu ana kadar bu ideali koruyarak geldik. Bundan sonra daha hızlı yürümek zorundayız. Bunun için gerekli yöntemi, yolu birlikte arayıp bulacağız.

 Yoksul ve esir ülkelere örnek olacağız. Kaderin bizim kuşağımıza yüklediği kutsal bir görev bu. Bu büyük görevin ağırlığını ve onurunu seninle paylaşmak istedim. Allah yardımcımız olsun!"

Tarih 30 Ekim 1923... Mustafa Kemal Paşa, İsmet Paşa'yı Köşk'e davet eder. Ülkenin genel durumu hakkında hazırlattığı raporları İsmet Paşa'ya böyle sunar. Atatürk ve arkadaşlarının devraldıkları ülke işte böyle perişan durumdaydı.  10 Kasım'da parlak nutuklar atarak, bağlılıklarımızı bildirerek andığımız Atatürk'ün nasıl bir mucize yarattığının bilincinde miyiz? Bugün ona sahip çıkabiliyor muyuz? Yoksa sadece nutuk mu atıyoruz?

OSMANLI TARİHİ

OSMANLI PADİŞAHLARININ YAŞAMLARI  VE BİLİNMEYEN YÖNLERİ

- IV -

Burhan Bursalıoğlu

III. SELİM

28-Padişah III. Selim

Babası: Üçüncü Mustafa
Annesi: Mihrişah Sultan: Agnes asıl adlı Ceneviz asıllıdır.
Doğumu: 24 Aralık 1761
Vefatı: 28 Temmuz 1808: Kabakçı isyanı sonunda tahtan indirildi. Yerine 4. Mustafa geçirildi. Nizami Cedit 3. Selimi tekrar tahta geçirmek için örgütlendi. Alemdar Mustafa Paşa bir ordu ile İstanbul'a geldi. Olayı öğrenen 4. Mustafa , 3. Selim'i öldürttü.
Saltanatı: 1789 - 1807 (18) sene
Kadın Efendileri
1- Nef-i Zar Baş Kadın Efendi
2- Hüsn-i Mah Baş Kadın Efendi
3- Zib-i Fer İkinci Kadın Efendi
4- Afitab Üçüncü Kadın Efendi
5- Re'fet Dördüncü Kadın Efendi
6- Nur-i Şems Kadın Efendi
7- Gonca-nigar Kadın Efendi
8- Dem-hoş Kadın Efendi
9- Tab-ı Safa Üçüncü Kadın Efendi
10- Ayn-ı Safa Kadın Efendi
11- Mahbube Kadın Efendi

İkballer

12- Meryem Hanımefendi
13- Mihriban Hanımefendi
14- Fatma Fer-i cihan Hanım Efendi
Çocuğu yoktu.

IV. MUSTAFA

29- Padişah IV. Mustafa

Babası: Birinci Abdülhamid
Annesi: Ayşe Saniye Perver SultanSonya adlı Bulgar asıllıdır.
Doğumu: 8 Eylül 1779
Vefatı: 16 Kasım 1808: 3. Selim'i öldürten 4. Mustafa 17 Kasım 1808 de 2. Mahmut tarafından, bir yıllık saltanatı sonunda boğduruldu.
Saltanatı: 1807 - 1808 (1) sene

Kadın Efendileri

1- Şevr-i Nur Baş Kadın Efendi
2- Dil-pezir İkinci Kadın Efendi
3- Seyyare Üçüncü Kadın Efendi
4- Peyk-i Dil Dördüncü Kadın Efendi
Emine Sultan isminde bir kız çocuğu vardı.

ıı.  MAHMUT

30-Padişah II. Mahmud

Babası: Birinci Abdülhamid
Annesi: Nakşidil Valide Sultan:Fransız asıllı Rivery adlıdır. Osmanlı kaynaklarına göre, Naksidil Valide Sultan 2. Mahmud'un öz annesidir. Batı kaynaklarına göre ise 2. Mahmut'u evlat alarak yetiştirmiş.
Doğumu: 20 Temmuz 1785
Vefatı: 30 Haziran 1839: aşırı içki sonucu veremden vefat etmiştir.
Saltanatı: 1808 -1839 (31 ) sene

Kadın Efendileri

1- Bezm-i Alem Valide Sultan; I. Abdülmecid'in annesi
2- Pertev-niyal (Nihal) Valide Sultan; Sultan Abdülaziz'in annesi ve Beşinci Kadın Efendi
3- Haciye Pertev-Piyale Nev-fidan Baş Kadın Efendi
4- Ali-cenab Baş Kadın Efendi
5- Fatma Baş Kadın Efendi
6- Aşub-i Can İkinci Kadın Efendi
7- Haciye Hoş-yar İkinci Kadın Efendi
8- Nurtab Dördüncü Kadın Efendi
9- Misl-i Na-yab İkinci Kadın Efendi
10- Perviz-felek Dördüncü Kadın Efendi
11- Vuslat Üçüncü Kadın Efendi
12- Zer-nigar Üçüncü Kadın Efendi
13- Ebr-i Reftar İkinci Kadın Efendi

İkballeri

14- Hüsn-i Melek Hanımefendi; Baş İkbal
15- Zeyn-i Felek Hanımefendi; İkinci İkbaldir.
16- Tiryal Hanımefendi; Üçüncü İkbal
17- Lebriz-Felek Hanımefendi; Dördüncü İkbal

Kız Çocukları: Emine Sultan, Hamide Sultan, Hayriye Sultan, Sali Sultan, Saliha Sultan, Ayşe Sultan, Atike Sultan, Fatma Sultan, Münire Sultan, Fatma Sultan, Mihrimah Sultan, Adile Sultan.

31-Padişah I. Abdülmecid

Babası: İkinci Mahmud
Annesi: Bezmiâlem Valide Sultan:Müslüman Kafkas kavimlerinden birinden Suzi adlı dır. Batı kaynaklarına göre ise Yahudi bir kız.
Doğumu: 25 Nisan 1823
Vefatı: 25 Haziran 1861: Veremden vefat etmiştir.
Saltanatı: 1839 - 1861 (21) sene

Kadın Efendileri

1- Servet-seza Baş Kadın Efendi
2- Şevk-efza Valide Sultan; Sultan V. Murad'ın annesi ve İkinci Kadın Efendi
3- Hoş-yar İkinci Kadın Efendi
4- Tir-i Müjgan Valide Sultan; Üçüncü Kadın Efendi ve II. Abdülhamid'in annesi
5- Verd-i Cenan Üçüncü Kadın Efendi
6- Gül-cemal Dördüncü Kadın Efendi
7- Rahime Perestu Valide Sultan; Dördüncü Kadın Efendi ve II. Abdülhamid'in manevi annesi
8- Gülistu (Gülistan) Dördüncü Kadın Efendi
9- Düzd-i Dil Üçüncü Kadın Efendi
10- Bezmi (Bezmara)Altıncı Kadın Efendi
11- Mahitab Beşinci Kadın Efendi

İkballeri

12- Nalan-ı Dil Hanımefendi; Üçüncü İkbal.
13- Ceylan-yar Hanımefendi; İkinci ikbaldir.
14- Ayşe Ser-firaz Hanımefendi; İkinci İkbal. Sarayın adını batıran bir kadındır.
15- Nergis (Nergizu) Hanımefendi; Dördüncü İkbal
16- Navek-misal Hanımefendi; Dördüncü ikbal
17- Nesrin Hanımefendi; İkinci İkbal
18- Şayeste Hanımefendi; Dördüncü İkbal
19- Nükhet-seza Hnımefendi; Baş İkbal

Gözdeler

20- Yıldız Hanımefendi; 2. Gözde
21- Saf-derun Hanımefendi; 4. Gözde
22- Hüsn-i Cenan Hanımefendi; 3. Gözde
Kız Çocukları: Bedihe, Behice, Samiye, Mediha,Refia, Şehime, Sabiha, Aliye, Fatma, Cemile, Seniha, Fehime, Mühibe, Mukbile, Münire, Naime, Neyyire, Behiye.

32-Padişah Abdülaziz

Babası: İkinci Mahmud
Annesi: Pertevniyal Valide Sultan: Besime adlı Romen asıllıdır.
Doğumu: 8 Şubat 1830
Vefatı: 4 Haziran 1876: Tahttan indirildikten birkaç gün sonra 4 Haziran 1876 da Feriye sarayında bileklerinden kesilmiş halde bulundu. Tahttan indirildiği için intihar etti tezi yanında öldürüldüğü de söylenmektedir.
Saltanatı: 1861 -1876 (15) sene
Kadın Efendileri

1- Dürr-i Nev Baş Kadın Efendi
2- Hayran-ı Dil İkinci Kadın Efendi
kaynak: GeldiK http://www.geldik.com/showthread.php?t=6830
3- Eda-Dil İkinci Kadın Efendi
4- Neş'erek (Nesrin) Üçüncü Kadın Efendi
5- Gevheri Dördüncü Kadın Efendi.

Erkek Çocukları: Selim Mehmed, Mahmud Celaleddin, Mehmed Şevket, Seyfeddin, Sehzade Yusuf İzzeddin, Salahaddin, Abdülmecid.
Kız Çocukları: Saliha Sultan, Emine Sultan, Nazime Sultan, Esma Sultan, Emine Sultan, Fatma Sultan, Münire Sultan

33-Padişah V. Murad

Babası: Suttan Abdülmecid
Annesi: şevk efzâ Kadın Efendi: Vilma asıl adında, Çerkez asıllı fransızdır.
Doğumu: 21 Eylül 1840
Vefatı: 29 Ağustos 1905: Şeker hastalığının vücutta oluşturduğu tahribat sonucu  vefat etmiştir.
Saltanatı: 1876'da (93) gün

Kadın Efendileri

1- Elru Mevhibe Baş Kadın Efendi
2- Reftar-ı Dil İkinci Kadın Efendi
3- Şayan Üçüncü Kadın Efendi
4- Meyl-i Servet Dördüncü Kadın Efendi

İkballeri

5- Resan Hanımefendi; Baş İkbal
6- Cevher-riz Hanımefendi; İkinci İkbal
7- Nev-Dürr Hanımefendi; Üçüncü İkbal
8- Remiş-Naz Hanımefendi
9- Filiz-ten Hanımefendi

Gözdeler
Visal-i Nur Hanım; Gözde

Erkek Çocukları: Mehmed Selahaddin.
Kız Çocukları: Fehime Sultan, Fatma Sultan, Hadice Sultan.

34-Padişah II. Abdulhamid

Babası: Sultan Abdülmecid
Annesi: Tirimüjgan Kadın Efendi: Trabzon esir pazarından satın alınmıştır.  Çerkez asıllı Ermeni danscı bir kızdır.
Doğumu: 21 Eylül 1842
Vefatı: 10 Şubat 1918: Zatürrede vefat etmi,ştir.
Saltanatı: 1876 - 1909 (33) sene                                                                                                                     Hobileri: At binme, yüzme ve atıcılığa merakı vardı. Nişan alarak adını yazar, madalyaları ortasından delerdi. Süsleme ve marangozluğu da severdi. Sarayında marangoz atölyesi vardı.  

Kadın Efendileri

1- Nazik-eda Baş Kadın Efendi
2- Bedr-i Felek Baş Kadın Efendi
3- Safi-naz Nur-efzun İkinci Kadın Efendi
4- Bidar İkinci Kadın Efendi
5- Dilpesend Üçüncü Kadın Efendi
6- Mezide Mestan Üçüncü Kadın Efendi
7- Emsal-i Nur Üçüncü Kadın Efendi
8- Ayşe Dest-i Zer Müşfika (Kayıhan) Dördüncü Kadın Efendi

İkballeri

9- Saz-kar Hanımefendi; Baş İkbal
10- Peyveste Hanımefendi; İkinci İkbal
11- Fatma Pesende Hanımefendi; Üçüncü İkbal
12- Behice (Maan) Hanımefendi; Dördüncü İkbal
13- Saliha Naciye Hanımefendi; Dördüncü İkbal

Gözdeler

14- Dürdane Hanım; Baş Gözde
15- Calibos Hanım; 2. Gözde
16- Nazlıyar Hanım; 3. Gözde
Erkek Çocukları: Mehmed, Selim, Abdülkadir, Ahmed Nuri, Mehmed Burhaneddin, Abdürrahim, Ahmed Nureddin, Mehmed Âbid, Ahmed.Kız Çocukları: Ulviye Sultan, Zekiye Sultan, Naime Sultan, Naile Sultan, Ayşe Sultan, Refia Sultan, Sadiye Sultan.

35-Padişah V. Mehmed Reşat

Babası: Sultan Abdülmecid
Annesi: Gülcemal Kadın Efendi: Sofi adlı Arnavut asıllıdır.
Doğumu: 2 Kasım 1844
Vefatı: 3 Temmuz 1918: Şeker hastalığından vefat etti.
Saltanatı: 1909 - 1918 (9) sene

Eşleri
1- Kam-res Baş Kadın Efendi
2- Dürr-i And İkinci Kadın Efendi
3- Mihr-engiz İkinci Kadın Efendi
4- Naz-perver Üçüncü Kadın Efendi
5- Dil-firib Dördüncü Kadın Efendi

Erkek Çocuklan: Mehmed Necmeddin, Mehmed Ziyaeddin, Ömer Hilmi.
Kız çocuğu olmamıştır.

VI.Padişah Mehmet Vahüdiddin

36-Padişah VI. Mehmed Vahüdiddin

Babası: Sultan Abdülmecid
Annesi: Gülistü Kadın Efendi: Çerkez asıllı, Henriet adlıdır.
Doğumu: 2 Şubat 1861
Vefatı: 15 Mayıs 1926:  San-Remo'da kalp krizinden vefat etmiştir.
Saltanatı: 1918 -1922 (4) sene

Kadın Efendileri

1- Emine Nazik-eda Baş Kadın Efendi
2- Şadiye Meveddet İkinci Kadın Efendi
3- İnşirah Kadın Efendi
4- Nevvare Üçüncü Kadın Efendi
5- Ni'met Nev-zad Hanım Efendi

Erkek Çocukları: Mehmed Ertugrul Efendi.
Kız Çocukları: Rukiye Sultan, Sabiha Sultan, Fatma Ulviye Sultan.

Bazı Açıklamalar:

Padişahın ilk kadınına Baş Kadın Efendi denilirdi.

Diğerleri de İkinci, Üçüncü, Dördüncü, Beşinci, Altıncı, Yedinci ve sekizinci Kadın Efendi diye anılırlardı.

Baş kadın ve diğer Kadın Efendilere hususî daireler tahsis olunur ve emirlerine cariyeler ve kalfalar verilirdi.

Kadın Efendilerden birisi vefat ederse veya Padişah’dan ayrılırsa, yerlerine Padişahın tercih ettiği ikballerden birisi, Kızlar Ağasının arziyle Kadın Efendi olurdu.

Kadın Efendiye bir berât verilirdi. Mesela I. Abdülhamid’in kalfalarından Mehtâb Kalfa’ya Kızlar Ağası Beşir Ağa’nın arzıyla Beşinci Kadınlık berâtı verilmişti. Yeni Kadın Efendi alındığında kendisine ayrı bir oda tahsis edilir, elbiseler ısmarlanır, haznedar usta ve kalfaları tarafından saray âdetleri öğretilirdi. Padişahların Kadın Efendilerine Haseki de denirdi.

Bazı yazarlara göre, en çok sevilenlere Haseki ve çocuk sahibi olanlara Haseki Sultân unvanı verilirdi. XVI. yüzyıl ile XVIII. yüzyıl arasında kullanılan bu unvanı, ilk olarak Sultân İbrahim’in kadını Hüsrev Sultân’da görüyoruz.

İKBAL: padişaha ya da şehzadeye eş olmaya aday gözde cariye

36 Osmanlı padişahının 27'si çeşitli hastalıklar sonucu vefat ederken, 1'i savaş meydanında şehit olmuş, 4'ü öldürülmüş, 1'i zehirle intihar etmiş, 1'i zehirlenmiştir. 2 padişahın ecelleriyle mi öldüğü, yoksa öldürüldükleri mi hâlâ tartışmalıdır.


Padişahların ölüm sebeplerinin başında beyin kanaması gelmektedir. 6 Osmanlı padişahı beyin kanamasından vefat etmiştir. Kanser ve verem ikinci sıradadır. Osmanlı padişahlarının ikisi prostat, biri de mide kanseri olmak üzere dördü kanserden ölmüştür.

Dört padişah veremden ölürken bunların üçü baba, oğul ve torun olmaları dikkat çekicidir: Sultan İkinci Mahmud, Sultan Abdülmecid ve İkinci Abdülhamid. Kalp hastalıkları da padişahların ölüm sebepleri arasında önemli bir yer tutar. İki padişah kalp yetmezliğinden, iki padişah da kalp krizinden ölmüşlerdir. Osmanlı padişahlarının ölümünde şeker hastalığının vücutta yıllarca süren tahribatı da önemli bir rol oynamış, üç Osmanlı padişahı şeker hastalığının neticesinde vefat etmişlerdir. Bunlar, Üçüncü Ahmed, Beşinci Murad ve Beşinci Mehmed Reşad'dır. Birer padişahın ölümüne sebep olan rahatsızlıklar ise zatürree, siroz, iç kanama, böbrek yetmezliği, sara ve felçtir. Savaş meydanlarında şehid olan tek Osmanlı padişahı Birinci Murad'dır.

Timur'un eline esir düşen Yıldırım Bayezid zehir içerek intihar ederken, İkinci Bayezid zehirlenmiş, İkinci Osman, Sultan İbrahim, Üçüncü Selim ve Dördüncü Mustafa isyanlar ve taht kavgaları yüzünden öldürülmüşlerdir. Osmanlı padişahlarının sağlığıyla bir hekimbaşının başkanlığında saraya bağlı "Hassa Hekimleri" teşkilatı ilgilenirdi. Hekimbaşıların görevde kalmaları hükümdarların sağlığıyla yakından ilgiliydi. Padişah herhangi bir hastalıktan vefat ederse hekimbaşı görevinden alınırdı.

GENEL İSTATİSTİK

Osmanlı padişahlarının sayısı 36 ‘dır. Ancak bazı padişahların iki kez tahta çıkmalarından dolayı saltanat değişikliği sayısı 39’dur. İki kez tahta çıkan Osmanlı padişahları: II. Murat, II.Mehmet (Fatih) ve I.Mustafa’dır.

36 padişahtan ilk 8’i halife sıfatına sahip değildir, geri kalan 28’i hem halife, hem de padişahtır. Saltanat makamında bulunmamış olan son halife Abdülmecit de bu toplama ilave edilirse, Osmanlı halifelerinin sayısı 29.

Saltanat veraseti Osman Gazi’den I.Ahmet’e kadar ilk on dört padişah devrinde Avrupa’da olduğu gibi “Evladiyye” şeklinde babadan oğula geçmiş ve sonra da I.Mustafa’dan VI.Mehmet Vahidettin’e kadar 22 padişah devrinde “Ekberiyye” usulü tatbik edilerek hanedanın en yaşlı şehzadesi tahta çıkmıştır. Ekberiyyet usulünden dolayı Osmanlı padişahlarından 15’i birbirinin kardeşi veya amca oğludur.

Osmanlı padişahları 14 isim kullanmışlardır. 1 tane Orhan, İbrahim, Abdülmecid, Abdülaziz; 2 tane Bayezid, Süleyman, Mahmut, Abdülhamit; 3 tane Osman, Selim, Ahmet; 4 tane Mustafa; 5 tane Murat ve nihayet 6 tane Mehmet ismi kullanılmıştır.

Osmanlı padişahları . çeşitli lakaplar ile anılmışlardır. Osman ile Orhan Bey, Gazi; I.Murat, Hüdavendigar; I.Bayezid, Yıldırım; I.Mehmet, Çelebi; II.Mehmet, Fatih; II.Bayezid, Veli; I.Selim, Yavuz ve Kadim; I.Süleyman, Kanuni; II.Selim, Sarı; II.Mehmet, Eğri Fatihi; I.Mustafa, Deli; II.Osman, Genç; IV.Murat, Bağdat Fatihi; IV.Mehmet, Avcı; III.Selim, Halim; ve nihayet II. Mahmut, Adli lakaplarını kullanmışlardır.

II.Murat’tan itibaren Osmanlı padişahlarının bir çoğu şairdir. Şair padişahların ad yerine kullanmış oldukları mahlaslar şunlardır: II.Murat, Muradi; Fatih, Avni; II.Bayezid, Adni; Yavuz, Selimi; III.Murad, Muradi; II.Selim,Selimi; III.Mehmet, Adli; I.Ahmet, Bahti; Genç Osman, Farisi; IV.Murat, Muradi; II.Mustafa, İkbali; III.Ahmet, Necib; I.Mahmut, Sebkati; III.Mustafa, Cihangir; III.Selim, İlhami ve nihayet II. Mahmut da Adli.

Osman Gazi’den II.Murat’a kadar ilk 6 Osmanlı padişahı Bursa’da, ondan sonrakiler İstanbul’da gömülüdür. Son padişah Vahidettin’in mezarı Şam’da, son halife Abdülmecid’in mezarı Medine’dedir.

Osmanlı padişahlarından en çok yaşayanı 78 yaşında ölen Orhan Gazi’dir. En genç ölen padişah ise 17, 5 yaşında şehit edilmiş olan Genç Osman’dır.

Osmanlı tahtına en yaşlı çıkan padişah 65 yaşındaki Mehmet Reşat’tır. En genç yaşta padişah olan ise 7 yaşındaki IV.Mehmet’tir.

Osmanlı tahtında en uzun saltanatı 45 sene, 11 ay, 7 gün ile Kanuni sürmüştür.

Osmanlı padişahları arasında en çok çocuğu olan padişah III.Murat’tır. Kız ve erkek çocuklarının sayısını tarihçiler 100-130 arasında verirler.

S O N